________________
सूत्रकृतास्ये कार्यापत्तेः । न चैतद् दृष्टमिष्टं वा । न च ज्ञानाधारमात्मानं गुणिनं विना गुणरूपस्य सङ्कलनामत्ययस्य कथमपि सद्भावः संभवति, तस्मान्न चार्वाकाऽभिमतंभूत चैतन्यम्, न वा-बौद्धाभिमतं सर्वशून्यत्रम् अत्यन्तक्षणिकत्वं वा सिद्धयति । एवंविधपतिपादकानि तेषां शाखाणि गृहीत्वाऽनेके मनुष्याः संसाराटवीमटन्तीति । एवं वस्तुम्वरूपमजानानाः अक्रयावादिनो नानाप्रकारकाणि मिथ्याशास्त्राणि प्ररूपयन्ति, येषां ग्रहणेन अनेक मनुष्याः संसारसागरेऽनन्तं कालं परिभ्रमन्तीति तात्पर्यार्थः ॥६॥ मूलम्-णाईच्चो उएइ ण अत्थलेइ,
ण चंदिमा वडई हायई वा। सलिला ण संदति ने 'वति वाया,
वझो नियतो कसिणे लोए ॥७॥ कम से करना माने तो वह क्षणिक नहीं रहेगी । अक्रम से अर्थात् एक साथ अर्थक्रिया करना स्वीकार करें तो संमस्त कार्य एक ही साथ उत्पन्न हो जाएंगे। किन्तु न ऐसा देखा जाता है और न माना ही जाता है।
इसके अतिरिक्त ज्ञान के आधारभूत गुणी 'आत्मा' के बिना गुणरूप संकलना प्रत्यय अर्थात् जोड़-रूप ज्ञान किसी भी प्रकार संभव नहीं हो सकता अतएव चार्वाक द्वारा अभिमत भूतचैतन्यवाद् तथा पौद्ध द्वारा अभिमत शून्यवाद या क्षणिकवाद सिद्ध नहीं होता।
इस प्रकार की मिथ्या प्ररूपणा करने वाले उनके शास्त्रों का अनुः सरण करके अनेक मनुष्य संसार रूपी अटवी में पर्यटन करते हैं ॥६॥ આવે- તે તે ક્ષણિક રહેશે નહીં અક્રમર્થી- અર્થાત એકી સાથે અર્થ ક્રિયા કરવામાં આવે તે સઘળા કાર્યો એકી સાથે જ ઉત્પન્ન થઈ જશે. પરંતુ એમ અવામાં આવતું નથી. તેમ માનવામાં પણ આવી શકતું નથી. - આ શિવાય અતિરિક્ત જ્ઞાનના આધારભૂત ગુણી (આત્મા)ની વિના ગુણરૂપ સકલના પ્રત્યય અર્થાત્ (ટા રૂપ જ્ઞાન કોઈ પણ પ્રકારે સંભવતું નિણી- તેથી જે ચાવી દ્વારા અભિમતભૂત ચેતન્યવાદ તથા બૌદ્ધો દ્વારા અભિમત શૂન્યવાદ અથવા ક્ષણિકવાદ સિદ્ધ થતું નથી. 1 ને આ પ્રકારની મિથ્યા પ્રરૂપણ કરવાવાળા તેઓના શાસ્ત્રોનું અનુસરણ - કરીને અનેક મનુષ્ય સંસાર રૂપી અરણ્યમાં ભટક્તા રહે છે. દા
..
