________________
३७६
"
तदुक्तम् - "न तस्य कार्य (शरीरं ) करणं (इन्द्रियं च विद्यते, न तत्समश्चाऽभ्यधिकच दृश्यते । परास्य शक्ति विविधैव श्रूयते
स्वाभाविकी ज्ञानवलक्रिया च ॥
इत्यादिना परमेश्वरे शरीराद्यभावस्य प्रतिपादनात् ।
किंच. शरीरविशिष्टत्वं कर्तृत्वव्यापकतया कुलालादौ गृहीतं, तत् शरीरं वैशिष्टयं परमेश्वराद व्यावर्त्तमानं कतृत्वमपि व्यावर्त्तयति । अतो न परमेश्वरो लोकस्य कर्ता सम्भवति । अपि चेश्वरस्य स्वीकारे तदीयं शरीरं दृश्यमeri वा' स्यात् नाद्यः- तथ सति - दृश्य - शरीर विशिष्टतया ईश्वरोऽप्यस्मदादिवदेवोपलभ्येत, नोपलभ्यते, तस्मान्नास्ति । न द्वितीयः, ताा शरीरस्य प्रमाण'ईश्वर के न शरीर हैं और न इन्द्रियां ही है । न कोई दूसरा उसके समान है, न कोई उससे बढ़कर है । उसकी परा सर्वोत्कृष्ट और विविधः सुनी जाती है । उस में जो ज्ञान, बल और क्रिया है, वह स्वाभाविक है ।
म
' इत्यादि आगमों में ईश्वर के शरीर आदि का अभाव कहा गया है । . शरीरं विशिष्टत्व कर्तृत्व का व्यापक है । यह नियम सिद्ध है । अगर परमेश्वर में शरीरं विशिष्टता नहीं है तो होना चाहिए | इस प्रकार परमेश्वर लोक का कर्त्ता नहीं हो सकता ।
"
}
PIT
I
7
सुत्रकृताङ्गसूत्रे
1
कुंभकार आदि में कर्तृत्व भी नहीं,
117
यदि ईश्वर को सशरीर मानते हो तो उसका शरीर दृश्य है या अदृश्य है | अगस् उसका शरीर दृश्य है तो जैसे हम लोगों का शरीर दिखाई देता है ऐसेही इश्वरकाशरीरभी दिखाना चाहिए । मगर दीखाता तो है नहीं, अतएव शरीर दृश्य नहीं हो
t
1 F 17
6
!' • ? ઈશ્વરને શરીર પણ નથી અને ઇન્દ્રિયા પણ નથી ઇશ્વરના સમાન કોઇ નથી અને ઇશ્વરથી મહાન્ પણ કોઇ જ નથીતે સર્વ શક્તિમાન છે તેની અદર જે જ્ઞાન, બળ અને ક્રિયા છે, તે સ્વાભાવિક છે” ઇત્યાદ્ઘિ કથન દ્વારા ઇશ્વરમા શરીર આદિના અભાવ મતાન્યેા છે
શરીરયુકતતા કર્તૃત્વના વ્યાપક રૂપ હાય છે આ નિયમ કુભાર આદિમા સિદ્ધ થાય છે. જો ઇશ્વરમા શરીરયુક્તતાના અભાવ છે, તે કતૃત્વ પણ સભવી શકે નહી, આ પ્રકારે એ વાત સિદ્ધ થાય છે કે ઇશ્વર પણ લેાકના કર્તા નથી.
જો ઇશ્વરને તમે સશરીર માનતા હેા, તે તેમનુ શરીર ચ છે કે અદૃશ્ય જો દૃશ્ય હાય, તે આપણા શરીરની જેમ ઇશ્વરનુ શરીર પણ દેખાવું જ જોઇએ પરન્તુ દેખાતુ તે નથી જ તેથી તેનુ શરીર દ્રશ્ય હાઇ શકે નહી, તેમના શરીરને
અદૃશ્ય, માનવું, તે
