________________
अभ्य० २. उ. २ " लोभेन बुद्धिश्चलति, लोभो जनयते तृपाम् ।
तृपा? दुःखमामोति, परत्रेह च मानवः ॥१॥" इति । अत्र लोभमलोभेन जुगुप्समानः, इति कथनात् प्रधानान्त्यपरित्यागप्रदर्शनेन 'प्राधान्येन व्यपदेशाः' इति नियमात् क्रोधादीनामपि हेयता प्रदर्शिता । अन्यआपि प्रोक्तम्मोहरूपी अंधकार से युक्त लोभी जीव चित्तरूपी गहन जंगल में लोभरूपी पिशाच को सदा नचाता रहता है। जिस तरह जल में जीर्णपत्र इतस्ततः चक्कर काटा करता है, वायु के झोकों में लघुतण जिस प्रकार उडता रहता है, आकाश में शरत्कालीन मेघमाला जैसे यहां से वहां. वहां से यहां घूमा करती है, उसी प्रकार लोभाकुलितचित्तवाला प्राणी भी संसार में यहां वहां भमता रहता है। लोभी जन के समस्त गुण दोष रूप में ही परिणत हो जाते हैं। जैसे कहा है__ "लोभेन बुद्धिश्चलति, लोभो जनयते तृषाम् ।
__ तृषार्तो दुःखमाप्नोति, परत्रेह च मानवः" ॥१॥
लोभ से बुद्धि चलित हो जाती है, लोभ तुष्णा को पैदा करता है, तृष्णा से पीडित प्राणी इस लोक में और परलोक में दुःखों को पाता है ॥१॥ सूत्र में लोभकषाय को संतोष से निग्रह करने का जो कथन किया गया है वह एक उपलक्षण है, इससे क्रोध, मान, माया का भी હમેશાં લુટાવ રહે છે. મેહરૂપી અંધકારથી યુકત લેભી જીવ ચિત્તરૂપી ગહન જગલમાં લોભરૂપી પિસાચને હમેશાં નચાવતે રહે છે. જેવી રીતે પાણીમાં જીર્ણપાડા અહીંતહીં ચકકર ફર્યા કરે છે, વાયુની લહરેમાં લઘુ તૃણ જેમ ઉડતા રહે છે, આકાશમાં શરતકાલીન મેઘમાલા અહીંથી તહીં અને તહીંથી અહીં જેમ ઘુમ્યા કરે છે તે પ્રકારે લેભાકુલિત ચિત્તવાળા પ્રાણ પણ સંસારમાં આંહી તહીં ભમ્યા કરે છે, લોભી જનના સમસ્ત ગુણ દોષરૂપમાં જ પરિણન याय . म युछे
"लोमेन बुद्धिश्चलति, लोभो जनयते तृपाम् तपातों दुखमाप्नोति, परह च मानवः" ॥ १ ॥
ભથી બુદ્ધિ ચલિત થાય છે. લોભ તૃષ્ણને પેદા કરે છે. તૃપાથી પીડિત પ્રાણુ આ લોકમાં અને પરલોકમાં દુઃખને પામે છે તે ૧ છે
સૂત્રમાં લોભષાયને સંતોષથી નિગ્રહ કરવાનું જે કથન કરવામાં આવ્યું છે તે એક ઉપલક્ષણ છે. તેથી ક્રોધ, માન, માયાનો પણ પિતપોતાનાં પ્રતિપક્ષી
