________________
आचारचिन्तामणि-टीका अध्य. १ उ. ६ {०१ सजीवभेदाः
women
-
से वेमि संतिमे तसा पाणा, तंजहा-अंडया, पोयया, जराउया, रसया, संसेयया, संमुच्छिमा, उन्मियया, उववाइया, एस संसारेत्ति पञ्चइ मंदस्स अवियाणओ ।। मू० १॥
छाया---
स ब्रवीमि, सन्तीमे प्रसाः प्राणाः, तद्यथा-अण्डजाः, पोतजाः, जरायुजाः, रसजा, सस्वेदनाः, संमृच्छिमाः (समूर्छननाः) उद्भिज्जा, औपपातिकाः (उपपातजाः)। एप संसार इति मोच्यते मन्दस्य अविजानतः ।। मू०१॥
टीकायेन भगवद्वदनारविन्दनिर्गतसालार्थाः सम्यगवधारिताः, सोऽहं ब्रवीमि= यथा भगवन्मुखाच्छ्रुतं तथा कथयामीत्यर्थः ।
त्रसाः प्राणा इमे सन्तीत्यन्वयः । प्रसा:-त्रस्यन्ति-सनामकर्मोदयात् तापाssधुपतप्ताच्छायाऽऽदिकं प्रत्यभिसर्पन्तीति असा: द्वीन्द्रियादिपञ्चेन्द्रियपर्यन्ताः ।
मुला--यह मै कहता हूँ-ये त्रस प्राणी हैं, जैसे-अण्डज, पोतज, जरायुज, रसज, संस्वेदज, संम्ति , उदिभज और औपपातिक (उपपातज) । मंद एवं अज्ञानी के लिए यह संसार कहा गया है । सू० १॥
टीकार्थ--जिसने भगवान् के मुखकमल से निकले हुए समस्त जीवादि स्वरूपों को भली भांति समझ लिया है ऐसा मैं कहता हूँ, अर्थात् है जम्बू ! भगवान के मुख से जैसा मैंने मुना है वैसा तुझे कहता हूँ।
प्रसनामकर्म के उदय से ताप आदि से पीडित होकर छाया वगैरह की ओर जाने वाले द्वीन्द्रिय से पचेन्द्रिय तक के जीव बस कहलाते हैं । इन में द्वीन्द्रिय जीव के स्पर्शन
भूसाथ-ई -से उस प्राधा छ. संभ-4341, पीता, , રસજ, સંદજ, સંમૂર્ણિમ, ઉદૂભિજ અને ઔપપાતિક (ઉપપાતજ) મંદ અને અજ્ઞાનીઓ માટે આ સંસાર કહેવામાં આવ્યો છે. સૂત્ર ૧
ટીકાથ-જેણે ભગવાનના મુખકમલથી નીકળેલા સમસ્ત જીવાદિ સ્વરૂપોના અર્થને રૂડી રીતે સમજી લીધા છે, એ હું કહું છું, અર્થાત્ હે જ ભગવાનના મુખથી જેવું મેં સાંભળ્યું છે તેવું જ તને કહું છું.
ત્રસનામકર્મના ઉદયથી તાપ વગેરેથી પીડા પામીને છાયા વિગેરેની પાસે જવાવાળા હીન્દ્રિય, બે ઈન્દ્રિય) જીવથી લઈને પાંચ ઇન્દ્રિયવાળા ) સુધી સર્વ રસ
