________________
-
आचारचिन्तामणि-टीका अध्य० १ उ. ४ सू. ४ अग्निशख निरूपणम् ५५९ तप्तोदकादिकं च । भावशखं तु-अग्नि प्रति दुप्पणिहितमनोवाकायरूपम् । शेपाणि पृथिवीकायचद् योप्यानि ॥ सु० ३॥ यस्तु प्रमादयशादुपभोगाथमग्निकायजीवानुपमर्दयति, तत्फलमाद-'जे' इत्यादि।
मूलम् - जे पमत्त गुणहिए से हु दंडेति पयुच्चइ ॥४॥
छायायः प्रमत्तः गुणार्षिकः ( गुणस्थितः) स खलु दण्ड इति प्रोच्यते ।
टीका-~यो हि प्रमत्ता विपयकापायादिममादशगः सन् गुणाधिकः भवतीत्यन्वयः । गुणः अग्निकायकृतोपकारः. स एवार्य:=पयोजनं यस्य स गुणार्थी, स एवं गुणार्थिका, धन-पचन-प्रकाश-तापनादिप्रयोजनवान् भवति । यद्वा(हाणे) आदि से मिली अग्नि तथा गर्म जल अग्नि का उभयकायशस्त्र है । अग्नि के प्रति दुष्ट मन वचन और कायका प्रवर्तन भावशस्त्र है। शेष द्वार पृथिवीकाय के समान समझने चाहिए ।। सू० ३॥
प्रमाद के वश होकर उपभोग के निमित्त अग्निकाय के जीवों की विराधना करने वाले को होने वाला फल कहते हैं:-'जे' इत्यादि ।
मूलार्थ--जो प्रमादी पुरुष अग्नि के गुणों का अर्थी-राधना आदि में स्थित है, वह उसके लिए दण्ड कहलाता है । सू० ४ ।।
टीकाथ-~-विपय कपाय आदि प्रमादों के अधीन होकर पुरुष गुणार्थी होता है। अग्निकाय द्वारा होने वाला उपकार यहां गुण कहा गया है। इस गुण का अभी गुणार्थिक कहलाता है। रांधना, पकाना, उजाला करना आदि अग्नि के गुण हैं। जो તથા ગરમ જલ અગ્નિ ઉભયકાયશસ છે. અગ્નિ પ્રતિનું દુખ મન, વચન અને કાયાનું પ્રવર્તન તે ભાવશસ્ત્ર છે, બાકીના દ્વાર પૃથ્વીકાયની સમાન બરાબર સમજવા જોઈએ. સૂ. ૩)
પ્રમાદને વશ થઈ ઉપભેગને નિમિત્તે અનિકાયના જીવોની વિરાધના કરવા पान २ ३० थाय -भणे छे. ते ३॥ ४ छ. 'जेत्यादि
ભલાર્થ-જે પ્રમાદી પુરુષ અગ્નિના અથ-રાંધવું વિગેરેમાં સ્થિત છે તે सेना भाटे पाय छे. (सू. ४)
ટકાથ–વિષય કષાય આદિ પ્રમાદને આધીન થઈને પુરુષ ગુણાથી થાય છે. અગ્નિકાય દ્વારા થવાવાળે ઉપકાર તેને અહિં ગુણ કહેવામાં આવ્યો છે. આ ગુણને અર્થી તે ગુણાર્થિક કહેવાય છે. રાંધવુ-પકાવવું, અજવાળું કરવું આદિ અગ્નિના ગુણ છે. જે
