________________
ARR
आचारचिन्तामगि-टीका अध्य.१ उ.४ सु.१ उपक्रमः
छायास ब्रवीमि, नैव स्वयं लोकमभ्याख्यायात , नैवात्मानमभ्याख्यायात् । यो लोकमभ्याख्याति, स आत्मानमम्याख्याति । य आत्मानमभ्याख्याति, स लोकमभ्याख्याति ।। सू० १॥
टीकायेन मया नित्यं गुरुकुलनिवासिना भगवतः समीप पड्जीवनिकायस्वरूपं निरवशेषविशेषपुरस्सरं श्रवणमननादिना परिज्ञाविषयीकृत्य निर्णीत, सोऽई ब्रवीमि श्रुतं यथा भगवन्मुखाद , तया कथयामोत्यर्थः ।
___लोकम् अग्निकापलोकम् , प्रकरणसम्बन्धादिह लोकशब्देनाग्निकायलोकस्य ग्रहणम् । स्वयम् आत्मना, नैव अभ्याख्याया-नेवापहनुवीत । 'अग्निकायजीवा न मन्तीत्येवमग्निकायजीवस्यापलापं नैव कुर्यादित्यर्थः । स्वयमित्यनेनाग्निकायजीवापलपनकर्मणा स्वमात्मानं नैव बभीयादित्यर्थी योध्यते ।
टीकार्थ---गुरुकुल में निवास करते हुए मैंने भगवान के मुख से पटकाय का समस्त विशेषों से युक्त जो स्वरूप श्रवण मनन आदि से परिज्ञा का विषय कर के निणीत किया है, उसे मैं कहता हूँ । अर्थात् जैसा भगवान् के मुखारविन्द से सुना है वैसा ही कहता हूँ।
अग्निकाय का प्रकरण होने के कारण यहा 'लोक' म अर्थ अग्निकायरूप लोक समझना चाहिए । इस अग्निकाय का स्वयं अपलाप न करे अर्थात् यह न कहे कि अग्निकाय के नीव नहीं है । स्वयं शब्द से यह अर्थ प्रकट होता है कि अग्निकाय के अपलापरूप कर्म से अपने आप को बद्ध न करे ।
ટીકાથ–ગુરુકુલમાં નિવાસ કરીને મેં ભગવાનના સુખથી કાયના સમસ્ત વિશેપેથી યુક્ત જે સ્વરૂપને શ્રવણ-મનન આદિથી પરિણાને વિષય કરીને નિર્ણત કર્યું તે ‘હું કહું છું. અર્થાત જે પ્રમાણે ભગવાનના મુખારવિદથી સાંભળ્યું છે. તેવુંજ હું કહું છું.
અનિકાયનું પ્રકરણ હોવાના કારણે અહિં અ ને અર્થ અગ્નિકાય લોક સમજે ઈએ. આ અગ્નિકાયને સ્વયં અપલાપ કરે નહિ. અર્થાત્ એ પ્રમાણે કહે નહિ કે-અગ્નિકાયના જીવ નથી “સ્વયં” શબ્દથી એ અર્થ પ્રગટ થાય છે કે અનિકાયના અ૫લાયરૂપ કર્મથી પિતે પોતાને બદ્ધ કરે નહિ.
