________________
आचारचिन्तामणि-टीका अध्य० १ उ. ३ सू. १ उपक्रम
४६७ तघोरतरदुःखमदशलारोपणफलमदात्री माणापही, न तु भवान् । इत्युक्त्वा सर्व पूर्वहत्तं राज्ञे विज्ञापयामास । ततः स्वकृतस्यकर्मणो विपाक शुलारोपेण योरतरवेदनां प्राप्नुवन्मतः । तस्मात् स्वल्पोऽपि दोपो महानाय भवतीति विज्ञायात्माधिभिर्मुनिमिः संयमतः स्वल्पमपि स्वलनं यथा न भवेत् तथा वर्तितव्यम् ।
— तपःसंयमे कदाचिदाकस्मिकस्खलनसंपातस्त्वन्य एव, स्खलनोपेक्षणमप्यन्यदेव, यतः स्खलनोपेक्षया पुनरुत्तरोत्तरस्खलनद्धया साधुत्वमेव नश्यतीति विचिन्त्य जागरूकाः साधयो नवनवागन्तुकस्वलनपरंपराविरहिताः पूर्वजावस्खलन
चोर-महाराज ! इसी के कारण मुझे घोर दुःख देने वाली शूली पर चढना पड रहा है। यही मेरे प्राण लेने वाली है, आप नहीं । यह कह कर चोरने अपना सम्पूर्ण पूर्व-वृत्तांत राजा को सुना दिया।
तत्पश्चात् अपने किये चौर्य कर्म का घोरवेदनारूप फल-शूली पर चढनेरूप-को भोगता हुआ वह चोर मर गया। ___मत एव थोडा-सा भी दोष महान् अनर्थ का कारण बन जाता है, ऐसा समझकर आत्मकल्याण के अभिलापी मुनियों को ऐसा प्रयत्न करना चाहिए कि जिस से संयम में तनिक भी स्खलन न हो।
तप और संयम में कदाचित् अकस्मात् स्खलना की बात दूसरी है किन्तु स्खलना की उपेक्षा करना और बात है, उस का कारण यह है कि स्खलना की उपेक्षा करने से उत्तरोत्तर स्खलना बढती ही चली जाती है, ऐसा विचार करके सदैव सावधान
ચર કહે મહારાજ ! એ માતાના કારણે જ મારે ઘેર દુઃખ આપવાવાળી શૈલી ઉપર ચઢવાનું થાય છે, એ મારો પ્રાણ લેવાવાળી છે, આપ નહિ. આ પ્રમાણે કહીને ચારે પિતાની આગળની સંપૂર્ણ હકીકત રાજાને સંભળાવી. તે પછી પિતાનું કરેલ ચોરીનું કમનું ઘરદનારૂપ ફલ-શૂલી પર ચઢવાનું, તે ભગવત થકે તે ચેર મરણ પા.
એટલે કે ડે પણ દેષ મહાન અનર્થનું કારણ બની જાય છે. એ પ્રમાણે સમજીને આત્મકલ્યાણના અભિલાષી મુનિઓએ એ પ્રયત્ન કરવો જોઈએ કે, જેનાથી સંયમમાં ડુંક પણ ખલન ન થાય.
તપ અને સંયમમાં કે વખત અકસ્માતુ ખલનની વાત જુદી છે. પણ ખલનની ઉપેક્ષા કરવી તે બીજી વાત છે. તેનું કારણ એ છે કે-ખલનની ઉપેક્ષા કરવાથી ઉત્તરોત્તર ખલન (ભલ) વધતું જ જાય છે. એ વિચાર કરીને સદૈવ-ન્હમેશાં સાવધાન રહેવાવાળા
