________________
୦୪
૧૧. પ્રાણીઓ ૨૦-૨૫ વર્ષનું સામાન્ય ૧૧. સતત કૃત્રિમ ગર્ભાધાનને લીધે પ્રાણીઓનું આયુષ્ય ભોગવતાં હતાં.
૧૨. પ્રાણીઓ કુદરતી મૃત્યુ પામતાં હતાં.
આયુષ્ય ૫-૬ વર્ષનું થઈ ગયું છે. એમનાં હાડકાં નબળાં પડી જાય છે અને એ એમના શરીરનો ભાર પણ ઊંચકી શકતાં નથી. એક વાર દૂધ દેવાનું બંધ થાય એટલે કતલખાને મોકલી દેવાય છે. પ્રાણીઓ ઉપયોગ કરો અને ફેંકી દો (Use And Throw) એવી વસ્તુઓ બની ગયાં છે. પ્રાણીઓનું આયુષ્ય ધંધાદારી ફાયદા અને નુકસાનને આધારે નક્કી થાય છે.
૧૪. પ્રાણીઓના શરીરના બીજા ભાગોનો કોઈ ઉપયોગ નહોતો.
૧૨. કુદરતી મૃત્યુ કરતાં કતલખાને જતાં પ્રાણીઓની સંખ્યા હજારોગણી વધારે છે. આજકાલ તો પ્રાણીઓનાં કુદરતી મૃત્યુની કલ્પના કરવી જ અઘરી છે.
૧૩. ચામડું-પ્રાણીઓનાં કુદરતી મૃત્યુ પછી ૧૩. પ્રાણીઓનાં ચામડાંની વધતી જતી માગને મેળવવામાં આવતું હતું. પહોંચી વળવા માટે એમનાં કુદરતી મૃત્યુ સુધીની રાહ જોવાતી નથી.
આપણી સગવડતા માટે આપણે ‘ચામડું’ શબ્દનો ઉપયોગ કરીએ છીએ. હકીકતમાં એ આપણી જેમ પ્રાણીઓની ‘ચામડી’ જ છે.
૧૪. આજે પ્રાણીઓના એક એક ભાગનો પૂરેપૂરો ઉપયોગ આપણી રોજ-બરોજમાં વપરાતી ચીજવસ્તુઓમાં થાય છે, જેમ કે સાબુ, ટૂથપેસ્ટ, બ્રેડ, કૉસ્મેટિક્સ, ઈ... આપણને ખયાલ પણ નથી આવતો કે કતલખાનાવાળા અને વેપારીઓ, બન્ને ભેગા મળીને આપણને શું વેચે છે? જો કે આપણને શાકાહારી નથી રહેવા દીધા એવું ચોક્કસ લાગે છે.
આપણામાંથી ઘણા બધા લોકોએ ગામડાંમાં ખેડૂતોને ગાય-ભેંસને ચલાવતી વખતે ‘હાલ, મારી માવડી' કે બળદોને ‘હાલો, મારા બાપ' એમ કહેતાં ઘણી વાર સાંભળ્યા હશે. આજે એ મા-બાપની થી હાલત છે એ વિચારવું રહ્યું.
