Page Text
________________
પાપબંધ જેમ હોય છે; તેમ ભિન્નગ્રંથિક જીવોને પણ મોક્ષના વિષયમાં કુટુંબચિંતાદિ વ્યાપાર અને નિર્જરાફળ સમજવું જોઇએ.
રાગદ્વેષની તીવ્રપરિણતિસ્વરૂપ ગ્રંથિનો ભેદ થવાથી મોક્ષની ઉત્તમતાને જે જીવ જુએ છે તેને કર્મના યોગે પુત્રાદિની ચિંતામાં તે આકુળ હોવા છતાં મોક્ષમાં ચિત્ત થતું નથી એવું નથી બનતું અર્થાત્ ચિત્ત થાય છે જ.
આથી જ પ્રતિબંધ(રાગ)વિશેષને લઇને સજ્જનોનું સ્વભાવથી થતું થોડું એવું પણ અનુષ્ઠાન ભાવને આશ્રયીને શ્રેષ્ઠ મનાય છે.
ભિન્નગ્રંથિક જીવનું પણ બધું જ એવા પ્રકારનું આ અનુષ્ઠાન દૈનિક કર્મના નિયોગથી થતું હોય છે, મનથી નહિ; તેથી તે યોગ છે - એ ચોક્કસ થાય છે... આ પ્રમાણે એકત્રીસમી ગાથાનો પરમાર્થ છે. /૩૧||
પૂર્વે જણાવ્યા મુજબ સમીપ છે, દેઢપક્ષપાતનું કારણ બને છે અને વિલંબ વિના પરિણમે છે. એ કારણસર આપેલો તે ઉપદેશ સફળ બને છે.
સર્વચારિત્રને ધરનારા યતિઓને તો તેઓ ભાવથી પ્રવ્રજયાનું પાલન કરતા હોવાથી શિષ્ટ પુરુષો દ્વારા જેનું આચરણ કરાયું છે એવી સકલ ક્રિયાઓના સમુદાય સ્વરૂપ સર્વસામાચારીનો ઉપદેશ; યતિઓના ચારિત્રમોહનીયાદિ કર્મના ક્ષયોપશમની યોગ્યતાનુસાર આપવો જોઇએ. અન્યથા એવા કર્મયોપશમનો વિચાર કરવામાં ન આવે તો ઉપદેશ સફળ નહિ બને. ઉપદેશકનું કર્તવ્ય છે કે ઉપદેશ નિષ્ફળ ન જાય - તે જોવું. ઉત્તરોત્તર ચારિત્રમોહનીયાદિ કર્મોનો ક્ષયોપશમ જેમ વધે તેમ ઉપદેશકે ઉપદેશ આપવો જોઇએ. /૩૨/
શ્રાવકને આપવાના ઉપદેશના વિષયનું નિરૂપણ કરતાં જે અવાંતર વાત (શ્રાવકને યોગનો સંભવ હોય કે નહિ) આવી તેનો ઉપસંહાર કરતાં બત્રીશમી ગાથામાં ફરમાવ્યું છે કે
एमाइवत्थुविसओ गिहीण उवएस मो मुणेयव्वो । जइणो उण उवएसो सामायारी जहा सव्वा ॥३२॥
પૂર્વે જણાવ્યા મુજબ શ્રાવકને કર્માદાનનો ત્યાગ કરી આજીવિકાદિ વિષયને અનુલક્ષીને ઉપદેશ જાણવો. યતિને તો કર્મના ક્ષયોપશમની યોગ્યતાનુસાર સર્વ સાધુસામાચારીને અનુલક્ષીને ઉપદેશ છે. આ પ્રમાણે બત્રીશમી ગાથાનો શબ્દાર્થ છે. આશય સ્પષ્ટ છે કે શ્રાવકના કર્માદાનનો ત્યાગ કરી આજીવિકા; દરરોજ સુપાત્રદાન અને શ્રી જિનપૂજાદિ સંબંધી ઉપદેશ આપવાનો છે. તેમ જ શ્રાવકની પ્રકૃતિનો વિચાર કરી બીજો પણ; વ્રતની પ્રાપ્તિ, રક્ષા કે પરિપૂર્ણતા સંબંધી સૂક્ષ્મ પદાર્થોનું આલંબન લઇને ઉપદેશ આપવો જોઇએ. મૂળગાથામાં મારૂં અહીં જે માઃિ પદ છે, તે પદથી અન્ય ઉપદેશ પણ સંગૃહીત છે. ગૃહસ્થોને-શ્રાવકોને એ ઉપદેશ ( શ શ . શ યોગશતક - એક પરિશીલન • ૬૬ છ જણ જ છે
જે સામાચારીનો ઉપદેશ પૂ. સાધુભગવંતોને આપવાનો છે; તે સામાચારીને ઉદ્દેશીને કહે છે–
गुरुकुलवासो गुरुतंतयाय उचियविणयस्स करणं च । वसहीपमज्जणाइसु जत्तो तह कालवेक्खाए ॥३३॥
ગુરુપરતંત્ર્યથી ગુરુકુળમાં રહેવું.... ઉચિતજ્ઞાનદર્શનાદિનો વિનય કરવો; વસતિની પ્રાર્થનામાં તેમ જ ઉપધિ વગેરેની પ્રમાર્જનામાં ઉચિતકાળની અપેક્ષાએ પ્રયત્ન કરવો. (એ યતિજનો માટે ઉપદેશ છે - આ પ્રમાણે પાંત્રીશમી ગાથામાં સંબંધ છે) આ તેત્રીસમી ગાથાનો અક્ષરાર્થ છે. તેને સ્પષ્ટ કરતાં ટીકામાં ફરમાવ્યું છે કે – ગુરુકુળવાસ યતિઓનો મૂળગુણ છે. શ્રી આચારાંગસૂત્રમાં પ્રારંભે જ એ વાત સ્પષ્ટપણે જણાવી છે. સુગં મા સંતેT. આ સૂત્રમાં શ્રી સુધર્મસ્વામીએ જણાવ્યું છે કે ‘શ્રી મહાવીરપરમાત્માની સાથે રહેતા એવા મારા વડે સંભળાયું છે...” શ્રીસુધર્મસ્વામી પાંચમા ગણધર હતા, શાસનના નાયક હતા; તોપણ પોતાના પરમતારક ગુરુભગવંત શ્રી મહાવીરપરમાત્માની સાથે રહેતા હતા (
યોગશતક - એક પરિશીલન • ૬૭ જાણે
| SR No. | 009160 |
| Book Title | Yogshatak Ek Parishilan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chandraguptasuri |
| Publisher | Anekant Prakashan Jain Religious |
| Publication Year | 2010 |
| Total Pages | 81 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 1 MB |