Page Text
________________
રૈલોક્યદીપક મહામંત્રાધિરાજ નવકારમંત્રનો સંક્ષિપ્ત સાર
સંસારના રસો
પ્રકરણ-૮
૫૧ ભાવસંકોચ કરીને આત્મસ્વરૂપમાં પહોંચવા માટેનો વ્યાયામ છે.
વ્યાપક નમસ્કારભાવ (૧) સતતાભ્યાસ એ કર્મયોગ છે. (૨) વિષયાભ્યાસ એ ભક્તિયોગ છે. (૩) ભાવાભ્યાસ એ જ્ઞાનયોગ છે.
આ ટાણે યોગોમાં નમસ્કાર ભાવ વ્યાપક છે. પ્રથમમાં માતાપિતાદિ લૌકિક ઉપકારીઓ પ્રત્યે, બીજામાં દેવ-ગુરુ આદિ લોકોત્તર ઉપકારીઓ પ્રત્યે અને ત્રીજામાં જ્ઞાન-દર્શન-ચારિત્રાદિ ગુણોથી યુક્ત આત્મતત્ત્વ પ્રત્યે ભક્તિભાવ, કૃતજ્ઞતાભાવ અને સમર્પણ ભાવ અભિવ્યક્ત થાય છે.
પ્રશ્ન-૩નો જવાબ–સંસાર નાશક નમસ્કાર બધાને સુખ મળો” તે વિચાર શુદ્ધધર્મની પ્રાપ્તિ કરાવનાર છે. કેમકે સુખનું મૂળ ધર્મ છે. બધાનું દુઃખ દૂર કરવાનું વિચાર તે પાપકર્મનો નાશ કરનાર છે. કેમકે દુઃખનું મૂળ પાપ છે. બધાના પાપનો નાશ થાઓ તે વિચાર સહજમલનો નાશ કરનારો છે કેમકે પાપનું મૂળ સહજમળ છે.
પ્રશ્ન-૧નો જવાબ–નમસ્કાર એ મહામંત્ર કેમ? “અહં-મમ” એ મોહરાજાનો મંત્ર છે. તે મંત્ર નમસ્કાર વડે નિષ્ફળ જાય છે. “નાદં મમ'' એ ધર્મ રાજાનો મંત્ર છે. તે નમસ્કાર વડે સધાય છે. હું એટલે શરીર નહિ પણ નિશ્ચયથી શુદ્ધ આત્મા અને મારુ એટલે ધનાદિ નહિ પણ શુદ્ધ જ્ઞાનાદિ ગુણો, એ શિખવનાર મહામંત્ર શ્રી નમસ્કાર છે, તેથી તે મોહને જીતાવનારો ધર્મરાજાનો મહામંત્ર પણ કહેવાય છે.
સંસારદૃષ્ટિ ૧. દુઃખદૃષ્ટિએ સંસાર કરુણ
રસથી ભરપૂર છે. ૨. પાપ દૃષ્ટિએ સંસાર
રૌદ્રરસથી ભરપૂર છે. ૩. અજ્ઞાન દૃષ્ટિએ સંસાર
ભયાનક રસથી ભરપૂર છે. ૪. મોહદષ્ટિએ સંસાર
બીભત્સ અને હાસ્ય
રસથી ભરપૂર છે. ૫. સજાતીય દૃષ્ટિએ સંસાર
સ્નેહરસથી ભરપૂર છે. ૬. વિજાતીય દૃષ્ટિએ સંસાર
વૈરાગ્યરસથી ભરપૂર છે. ૭. કર્મ દૃષ્ટિએ સંસાર
અદ્ભુત રસથી ભરપૂર
આત્મદૃષ્ટિ ૧. ધર્મદષ્ટિએ સંસાર વીર અને
વાત્સલ્યરસથી ભરપૂર છે. ૨. આત્મદષ્ટિએ સંસાર સમતા
રસથી ભરપૂર છે. ૩. પરમાત્મદષ્ટિએ સંસાર
ભક્તિરસથી ભરપૂર છે. ૪. પૂર્ણ દૃષ્ટિએ સંસાર શાંત
રસથી ભરપૂર છે. ૫. વ્યાપક દૃષ્ટિએ બધા રસની
સમાપ્તિ શાંત રસમાં થાય છે. ૬. જેમ સૂર્યના શ્વેતવર્ણમાં સાતેય
વર્ણ હોય છે. તે મ તૃષ્ણા ક્ષયરૂપ શમરસ-સ્થાયીભાવ વિભાવ-અનુભાવ સંચારીભાવ પામીને શાંતરસમાં પરિણમી જાય છે.
નવકાર અને સામાયિક બધા ધર્મ અનુષ્ઠાનોની ઉત્પત્તિનું મૂળ સ્નેહ પરિણામ છે. તીર્થકરોના આત્મદ્રવ્યમાં તે સર્વોત્કૃષ્ટ હોય છે. તેથી તેઓ ત્રિભુવનને પૂજનીય બને છે. જીવતત્ત્વની રુચિ માતાના સ્થાને છે. જીવતત્ત્વનો બોધ પિતાના સ્થાને છે. અને જીવરક્ષા વિષયક સંયમ પુત્રના સ્થાને
| SR No. | 009129 |
| Book Title | Navkarno Sankshipta Saar |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Sudhir B Kothari |
| Publisher | Bhadrankar Prakashan |
| Publication Year | 2012 |
| Total Pages | 40 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 1 MB |