Page Text
________________
૧૬૭
૧૬૮
રત્નની મૂર્તિ, ૨૪ સોનાની મૂર્તિ, ૨૪ ચાંદીની મૂર્તિ પણ ભરાવે છે. દેરાસર પિતાજીની યાદમાં બંધાવ્યું છે માટે ત્રિભુવનપાળવિહાર નામ આપ્યું છે. રોજ સવારે રાજા પૂજા કરવા નીકળે છે ત્યારે ૭૨ મુગટધારી રાજાઓની સાથે સાથે હોય છે. પૂજા કર્યા બાદ રાજર્ષિ બીજા ૩૨ દેરાસરે દર્શન કરીને પાછા ફરે છે.
હાથી પર, પાલખીમાં કે રથમાં બેસીને રાજર્ષિ આવી રહ્યા હોય, દેરાસરની બહાર ભીડ અને કોલાહલ હોય, એ જમાનાનાં શ્રેષ્ઠ ગણાતાં વાજીંત્રો વાગતા હોય, વર્ષીદાનનું દ્રવ્ય ઉછળીને જનમેદનીમાં વેરાતું હોય, પૂજાની સામગ્રીઓ મઘમઘાટ કરતી હોય અને રાજર્ષિના ચહેરે આનંદ આનંદ રેલાતો હોય એવું દૃશ્ય હજાર વરસ અગાઉ રોજ સર્જાતું હતું. પાટણનો સંઘ અને સમાજ રાજર્ષિની અદમ્ય જિનભક્તિથી પ્રભાવિત થતો હતો. દ્રવ્યપૂજા બાદ ભાવપૂજામાં રાજર્ષિ સ્વરચિત સ્તોત્ર નમ્રાવિના-guડુનમ નિરત્ર... પ્રકાશતા હશે. પ્રભુના દરબારમાં ભવ્ય માહોલ સરજાતો હશે. આજનું પાટણ પોતાના અતીતખંડમાં આ હકીકત છૂપાવીને બેઠું છે. અને આવું તો કેટલું બધું ? વનરાજ ચાવડા અને પંચાસર પાર્શ્વનાથ, સિદ્ધરાજ જયસિંહ અને સિદ્ધવિહાર જિનાલય, બીજું ઘણુંબધું.
- પાટણને મળેલો યશ શ્રીસિદ્ધહેમવ્યાકરણનો. કલિકાલ સર્વજ્ઞએ એક વરસમાં રચના કરી અને ત્રણ વરસ પંડિતસભાએ તેની ચકાસણી કરી. સાંગોપાંગ અધ્યયનગ્રંથ તરીકે પૂરવાર થયા બાદ તેનો વરઘોડો નીકળેલો. ગ્રંથને રાજાના હાથી પર બિરાજમાન કરવામાં આવ્યો. રાજાની સવારી માટેનો વિશિષ્ટ ગજરાજ રાજાએ જાતે થઈને ગ્રંથની બહુમાનયાત્રા માટે આપ્યો હતો. આજે ભાડાના હાથી પર ગ્રંથો બિરાજીત કરીએ છીએ અને પાટણનો ઇતિહાસ નવજીવિત થયો તેવું પ્રચારીએ છીએ તેમાં કસ નથી. સિદ્ધરાજનો હાથી એટલે આજની ભાષામાં રાષ્ટ્રપતિ અબ્દુલ કલામ માટેની વિક્ટોરિયા ઘોડાગાડી. રાષ્ટ્રપતિ પોતાની બગી, સામે ચાલીને ગ્રંથયાત્રા માટે આપે તે ઇતિહાસનું સર્જન કહેવાય. પાટણમાં વ્યાકરણની બહુમાનયાત્રા નીકળી અને પાટણથી આ વ્યાકરણ ગ્રંથની ૭00 હસ્તલિખિત નકલ ગામોગામ રાજા તરફથી મોકલવામાં આવી. પાટણે આવાં ગૌરવનું સર્જન કર્યું છે. સંસ્કૃતવ્યાકરણ ભણવા માટે આપણે પગભર બન્યા તેનો યશ પાટણને મળે છે. પાટણને જ્ઞાનસાધનાનું ધામ
કહેવામાં કશું ખોટું નથી. કલિકાલસર્વજ્ઞને દિવંગત થયાને હજાર વરસ વીતી ગયા. પાટણ આજે જરા જુદા અર્થમાં જ્ઞાનનું ધામ છે. પાટણની ખરી તાકાત પાટણનાં જ્ઞાનભંડારોમાં છે. પંચાસરાનાં ભવ્ય દેરાસરની પડખે શ્રીહેમચન્દ્રાચાર્ય જ્ઞાનમંદિરનું ભવ્ય મકાન છે. બેજીયમના સ્થપતિ શ્રીમાનું ગૈસ્પર આ મકાનની બાંધણીના ઘડવૈયા છે. આખું મકાન ફાયરપ્રૂફ છે. હસ્તલિખિત અને મુદ્રિત પુસ્તકોનો એકસરખો વિશાળ સંગ્રહ, મુદ્રિત પુસ્તકોનો વિભાગ પહેલા માળે છે. હસ્તલિખિત પ્રતો લોખંડના એવા દરવાજાની ભીતર રાખવામાં આવી છે જ્યાં હવા પણ પ્રવેશી શકતી નથી. આ જ્ઞાન ભંડાર ગુજરાતમાં જ નહીં બલ્ક ભારતભરમાં બેજોડ છે. ગુજરાતના રાજવીઓ અને મંત્રીઓ પોતાનો શાસ્ત્રસંગ્રહ રાખતા. સિદ્ધરાજ જયસિંહ માળવા જીતીને ત્યાંનો ભારતીભંડાગાર પાટણ લાવ્યા હતા. રાજર્ષિ કુમારપાળે ૨૧ જ્ઞાનભંડારો તૈયાર કરાવ્યા હતા. રાજા વિશળદેવનો પોતાનો અલાયદો ગ્રંથસંગ્રહ હતો. પાટણમાં આ પરંપરા બહુજૂની છે. તાડપત્રો પર ગ્રંથો લખાતા તે જમાનામાં તાડપત્રોનો સંગ્રહ થતો રહ્યો. પછી તાડપત્ર મળવા મુશ્કેલ બન્યા તો કાગળની ઉપર શાસ્ત્રો લખાયા. શ્રી સોમસુંદર સૂરિજી મહારાજાનો સમય કાગળની હસ્તલિખિત પ્રતો લખાવાનો સમય ગણાય છે. બે વાત હતી. તાડપત્ર પર લખાયેલા ગ્રંથો ભણવાના ઉપયોગમાં લેવાથી તેને ઘસારો પહોંચતો. તાડપત્રની એક માત્ર પ્રત હોય તે નષ્ટ થઈ જાય તો ગ્રંથ ગુમાવી દેવાનો વખત આવે. ઉપરાંત મુસ્લિમ આક્રમણોની ભયાનક આતશબાજી સામે ગ્રંથની રક્ષા પણ જરૂરી હતી અને ગ્રંથનો અભ્યાસ ન અટકે તે પણ જરૂરી હતું. ઇતિહાસકારોએ નોંધ્યું છે કે “શ્રી હેમચન્દ્રસૂરિજી મહારાજાના સમયે પાટણમાં તાડપત્ર પર થોકબંધ શાસ્ત્રો લખાયાં. અને શ્રી સોમસુંદરસૂરિજી મહારાજાના સમયે પાટણમાં કાગળ પર થોકબંધ શાસ્ત્રો લખાયાં. તાડપત્રના ગ્રંથો જેસલમેરના ભંડારમાં સલામત પહોંચાડવામાં આવ્યા. કાગળના હસ્તલિખિત ગ્રંથો પાટણમાં રહ્યા.'
શ્રી હેમચંદ્રાચાર્ય જૈન જ્ઞાનમંદિરમાં ૨૪,૦OO હસ્તલિખિત પ્રતો છે. આમ તો ગુજરાત પાસે ૪ લાખ જેટલી હસ્તપ્રતો છે. અમદાવાદ, ખંભાત, કોબા, વડોદરા, સુરત, લીંબડી વગેરે ગામોના ભંડારોમાં પ્રતો પાટણથી પણ વધારે છે
| SR No. | 009104 |
| Book Title | Sadhu to Chalta Bhala 2 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Prashamrativijay |
| Publisher | Pravachan Prakashan Puna |
| Publication Year | 2006 |
| Total Pages | 91 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Religion |
| File Size | 1 MB |