Dhyanavichar

SR No.: 008965
Original Sutra Author: N/A
Author: Kalapurnsuri
Publisher: Kalapurnsuri Sadhna Smarak Trust Patan
Publication Year: 2006
Total Pages: 382
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati & Yoga
File Size: 2 MB

Page 109

પરિણામ છે, તેથી મૈત્રી આદિ ભાવો સદા-સર્વદા-સર્વત્ર કાયમ જ રહે છે. કાળ સ્વયં ધર્મધ્યાનરૂપ છે અને તે ધર્મધ્યાનના પણ તેને કાંઇ કરી શકતો નથી. હેતુ પણ છે.
આ રીતે બધા જ જીવોનું ઉપયોગ આજ્ઞાવિચયાદિ ચારે પ્રકારનાં લક્ષણ અને જીવત્વજાતિ એક હોવાથી ધ્યાનથી અનુક્રમે મૈત્રી આદિ ચારે જીવ-જીવ વચ્ચે જાતિભાઇનો સંબંધ છે. ભાવનાઓનો પણ સંગીન રીતે વિચાર આ સંબંધને સમ્યક્ પ્રકારે દીપાવવાથી કરી શકાય છે તે આ રીતે – કર્મનાં બંધનો તૂટે છે અને જીવ-જીવ
(૧) આજ્ઞાવિચય ધ્યાન અને મૈત્રી વચ્ચેના અભિન્ન-સંબંધને શાશ્વતપણે ભાવ : અસીમ ઉપકારી જિનેશ્વર જીવવાનું પરમ સૌભાગ્ય પ્રાપ્ત થાય છે પરમાત્માની પરમ કલ્યાણકારી આજ્ઞા અને જો જીવને પરાયો માનીને તેનો અનંત અર્થાત્મક છે, તેનો નિષ્કર્ષ છે - તિરસ્કાર, હીલણા, હિંસાદિ કરવામાં વિશ્વ વાત્સલ્ય કેળવવું.
આવે છે તો તેની આકરી સજા, તેવું - વિશ્વ વાત્સલ્ય કેળવવું એટલે વિશ્વના અમૈત્રીપૂર્ણ વર્તન કરનારને ભોગવવી બધા જ જીવો પ્રત્યે સ્વતુલ્યભાવ દાખવવો. પડે છે.
આ ભાવનો પાયો મૈત્રીભાવ છે. જિનેશ્વર પરમાત્મા જેને સ્વતુલ્ય
મૈત્રીભાવ એટલે બધા જ જીવોને ભાવ આપે છે, સ્નેહ આપે છે, વાત્સલ્ય મિત્રની આંખે જોવા. સહૃદયી મિત્રતલ્ય આપે છે તે બધા જ જીવો સાથે મૈત્રીપૂર્ણ ભાવ આપવો. કારણ કે જીવ-જીવ સંબંધ કેળવવાનું પ્રશસ્ત ચિંતન વચ્ચેની સગાઇ લોહીની સગાઇથી પણ આજ્ઞાવિય ધ્યાનમાં સમાવિષ્ટ થાય છે. ઊંચી છે.
“સબે નીવા ન દંતધ્યા' અર્થાત્ આવી સગાઇનું કારણ જીવત્વની કોઈ પણ જીવની હિંસા કરવી નહિ'; તુલ્યતા છે, સમાનતા છે, એકસરખાપણું છે. “મિત્ત બે સત્ર મૂસું' અર્થાત્ “સર્વ
વળી એક જીવનું જે ઉપયોગમય જીવો સાથે મારે મૈત્રી છે - એવી સ્વરૂપ છે તે જ સ્વરૂપ ત્રણ જગતના સર્વ અહિંસા અને મૈત્રી ભાવનાનું ત્રિવિધે જીવોનું છે. જીવ ચાહે નિગોદ અવસ્થામાં પાલન કરવાની આજ્ઞા જિનેશ્વર રહ્યો હોય કે સિદ્ધ અવસ્થાને પામ્યો ભગવંતોએ ફરમાવી છે. હોય, પણ તેનું ઉપયોગમય સ્વરૂપ તો ત્યાગ અને વૈરાગ્યને પ્રાણવંત
૧. સારવારના સૂત્ર; અધ્યયન ૪. २. श्रमणसूत्र-वंदित्तासूत्र; गाथा ४९.
ધ્યાન વિચાર (સવિવેચન) - ૯૧