________________
આપણી દુનિયામાં રાજા-મંત્રી-સેનાધિપતિ વગે૨ે કલ્પ (વ્યવસ્થા) જોવા કે સાંભળવા મળે છે, તેમ કેટલાક દેવલોકમાં પણ ઈન્દ્ર (રાજા), સામાનિક, (સલાહકાર), અનિકાધિપતિ (સેનાધિપતિ), ત્રાયસિઁશક, (મંત્રી), લોકપાળ (કોટવાળ) વગેરે કલ્પો (વ્યવસ્થાઓ) જોવા મળે છે. આવી કલ્પ-વ્યવસ્થા જે જે દેવોમાં હોય તે દેવો કલ્પોપપન્ન દેવો કહેવાય છે.
બાર દેવલોક, નવ લોકાન્તિક અને ત્રણ કિલ્બિષિકમાં આવી વ્યવસ્થા છે. માટે ત્યાં ઉત્પન્ન થનારા ૨૪ પ્રકારના દેવોને કલ્પોપપન્ન દેવો કહેવામાં આવે છે.
નવ ત્રૈવેયક - પાંચ અનુત્તરનું ચિત્ર
११
E
....
...
...
વર
૧૦
સિદ્ધશીલા-મોક્ષસ્થાન સર્વાર્થસિદ્ધ વિમાન
પાંચ અનુત્તર નવગ્રેવેક
બારો દેવલોક
નવ પ્રૈવેયક :
મિત્રો ! કેડે હાથ રાખીને, પગ પહોળા કરીને ઊભેલા મનુષ્યની આકૃતિવાળા ચૌદ રાજલોકને ફરી આપણે નજ૨ સમક્ષ લાવીએ. તેમાં બાર દેવલોકની ઉપરના ભાગમાં, માણસનો ગળાનો જે ભાગ છે, ત્યાં ઉપરા ઉપરી વિમાનો આવેલાં છે. તે ગ્રીવા–ડોકના સ્થાને આવેલાં હોવાથી ત્રૈવેયક દેવોનાં વિમાનો કહેવાય છે. તે નવ પ્રકારનાં છે.
અભવ્ય જીવો કદી પણ મોક્ષમાં જઈ શકે નહિ. છતાંય તેઓ સ્વર્ગની લાલચે પણ જો અણિશુદ્ધ ક્રિયાત્મક સાધુજીવન આરાધે તો વધુમાં વધુ આ નવમા નંબરના ત્રૈવેયકમાં દેવ
૧૦૨
