Sutrona Rahasyo Part 1

SR No.: 008958
Original Sutra Author: N/A
Author: Meghdarshanvijay
Publisher: Akhil Bharatiya Sanskrutirakshak Dal
Total Pages: 178
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati & Religion
File Size: 4 MB

Page 70

સૂત્રોના રહસ્યો
લઘુ પ્રતિક્રમણ સૂત્રોનું ઝુમખું ચાર સૂત્રો
૧. ઈરિયાવહિય સૂત્રઃ
(સર્વ જીવો સાથે - થઈ ગયેલી વિરાધનાની – ક્ષમાપના.) ૨. તરસ ઉત્તરી
સૂત્ર :
(ક્ષમાપના પછી વિશેષ ભાવોલ્લાસપૂર્વક વિશિષ્ટ પ્રાયશ્ચિત્તની ઝંખના)
૩. અન્નત્થ સૂત્ર (વિશિષ્ટ પ્રાયશ્ચિત્તરૂપે ૪. લોગસ્સ સૂત્ર :
કરાનારા કાઉસગ્ગની વિધિ અને જયણા)
(પાપોના નારા કરવા પ્રાયશ્ચિત્તરૂપે કાઉસ્સગમાં ૨૪ ભગવાનની સ્તવના અને કાઉસ્સગ્ગ પાર્યા પછી, શદ્ધિ મળ્યાનો ઉલ્યાસ વ્યક્ત કરવા ૨૪ ભગવાનનું નામકીર્તન) લઘુ પ્રતિક્રમણ સૂત્રોના ઝૂમખાની ભૂમિકા ઃ
૬૩
પ્રણિપાતસૂત્ર (ખમાસમણ) સુગુરુસુખ-શાતાપૃચ્છા સૂત્ર (ઇચ્છકાર) અને ગુરુખામણા સૂત્ર (અભુઢિયા) વડે ગુરુવંદન કરવાનું આપણે શીખી ગયા.
ગુરુવંદનાની જેમ ચૈત્યવંદનાદિ ધર્મક્રિયાઓ પણ દિવસ દરમ્યાન કરવાની હોય છે. જેમ મકાન, દેરાસર વગેરે બનાવતા પહેલા ઊંડે સુધી ખોદીને જમીનશુદ્ધિ કરવી જરૂરી છે, તેમ તમામ ધર્મક્રિયાઓ કરતા પહેલા આત્માની શુદ્ધિ કરવી અત્યંત આવશ્યક છે. તે શુદ્ધિ કરવા માટે દરેક ધર્મક્રિયા કરતા પહેલા લઘુપ્રતિક્રમણ સૂત્રોના આ ઝૂમખાનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.
ગુરુભગવંતને ગુરુવંદન કર્યા પછી, ધર્મની ક્રિયા શરૂ કરતાં પહેલા પ્રતિક્રમણ ક૨વું
જોઈએ.
પ્રતિ = પાછું, ક્રમણ = આક્રમણ કરવું. પાપકાર્યોમાં જે પ્રવૃત્તિ કરી છે, તેમાંથી પાછા હટવું. આત્મા પોતાના શુદ્ધભાવ (સ્વંસ્થાન)થી ખસીને પ્રમાદના કારણે દુષ્ટભાવ રૂપી પરસ્થાને ગયો હતો. ત્યાંથી પાછો ફેરવીને આત્માને પોતાના સ્થાનમાં લાવવો, સ્વભાવમાં = શુભ ભાવમાં સ્થિર કરવો તે પ્રતિક્રમણ કહેવાય. કહ્યું છે કે : સ્વસ્થાનાત્ યત્ પરસ્થાન, પ્રમાદસ્ય વશાત્ ગતઃ તબૈવ ક્રમાં ભૂયઃ, પ્રતિક્રમણમુચ્યતે
પ્રતિક્રમણના પાંચ પ્રકાર છે (૧) રાઈ (૨) દેસિ (૩) પાંખ઼ (૪) ચોમાસ અને (૫) સંવત્સરી,
રાત્રિ દરમ્યાન થઈ ગયેલા પાપોની શુદ્ધિ માટે રોજ સવારે રાઈ-પ્રતિક્રમણ કરવાનું હોય છે. દિવસ દરમ્યાન લાગેલા પાપોને ધોવા રોજ સાંજે દેવસિ પ્રતિક્રમણ કરવાનું હોય. પંદર દિવસના પાપોને ધોવા (ચોમાસી ચૌદશ સિવાયની) ચૌદશના સાંજે જે પ્રતિક્રમણ કરવાનું હોય. તે પશ્ચિમ પ્રતિક્રમણ કહેવાય. ચાર મહિનામાં થયેલા