________________
૯૮
સૂત્રોના રહસ્યો
પ્રતિજ્ઞાન દર્શન થશે. આપણે સતત અનેક પ્રતિજ્ઞાઓ કરતાં જ રહીએ છીએ. તેથી હું કદી પ્રતિજ્ઞા કરતો નથી' કે 'માત્ર મનથી જ કરીશ' તેવું બોલીને પોતાની જાતને છેતરવાનો ધંધો ઝડપથી બંધ કરી દેવા જેવો છે.
પોતાની શક્તિ, અનુકૂળતા, સંયોગ વગેરે વિચારીને પ્રતિજ્ઞા લેવી. જરૂર જણાય તો પ્રતિજ્ઞા લેતી વખતે પહેલેથી કેટલીક છૂટ પણ રાખી શકાય. પ્રતિજ્ઞાભંગના ભયે પ્રતિજ્ઞા જ ન લેવી. તે બરોબર નથી પણ પ્રતિજ્ઞા ન ભાંગે તેવી રીતે છૂટછાટપૂર્વકની પણ પ્રતિજ્ઞા તો અવશ્ય લેવી જ જોઈએ.
ܐ
છતાંય કોઈક આકસ્મિક કારણે તે પ્રતિજ્ઞામાં ભંગ થાય તો ગીતાર્થ ગુરુભગવંત
પાસે તેનું પ્રાયશ્ચિત્ત લઈ લેવું.
懿
(૧)જૈન શાસ્ત્રોમાં જણાવેલું નામ : સામાયિક દંડક સૂત્ર.
蟹
(૨) લોકોમાં પ્રચલિત નામ : કરેમિ ભત્તે સૂત્ર.
茶
(૩)વિષય : સર્વ પાપોનો ત્યાગ કરીને, સમભાવમાં સ્થિર રહેવાની પ્રતિજ્ઞા. રાગ-દ્વેષ, વિષય-કષાય વગેરેની વિષમતા ટાળીને, સુખ-દુઃખ પ્રત્યે સમભાવ
કેળવીને, જીવ માત્ર સાથે તાદાત્મ્યભાવ કેળવવા પૂર્વક સર્વ પ્રકારના કટુભાવોનો ત્યાગ
કરીને મધુ૨ પરિણામ કેળવવા માટેની આરાધના કરાવતું આ સૂત્ર છે.
5
(૪) સૂત્રનો સારાંશ : મહાદુર્લભ માનવજીવનમાં એક માત્ર વિરતિધર્મની સાધના કરવા જેવી છે. પાપો તો દરેક ગતિમાં અઢળક કર્યાં છે. આ માનવભવ તે
પાપોની વિરતિ કરવા માટે છે.
વધુ ન બને તો છેવટે ૪૮ મિનિટ સુધી, મન-વચન-કાયાની કોઈપણ પ્રકારના પાપો કરવા નહિ કે ફરાવવા નહિ
આ સૂત્રમાં થઈ ગયેલા પાપો બદલ પશ્ચાત્તાપ વ્યક્ત કરવામાં આવ્યો છે. તેની નિંદા અને ગર્હ કરવા સાથે, વર્તમાનકાળે તે પાપોથી અટકવાની પ્રતિજ્ઞા કરવામાં આવી છે.
*(૫)સૂત્રઃ
કરેમિ ભંતે ! સામાઇય
સાવજ્જે જોગં પચ્ચક્ામિ, જાવ નિયમ પન્નુવાસામિ, દુવિહં તિવિહેણું
મણેણં વાયાએ કાએણં ન કરેમિ, ન કારવેમિ તસ્સ ભંતે !
ન
પડિક્કમામિ નિંદામિ રિહામિ અપ્પાણ વોસિરામિ.
