________________
પુણ્યતત્ત્વ
શબ્દાર્થ
વત્રવડન = વર્ણ ચતુષ્ક(વર્ણ-ગંધ-રસ-સ્પર્શ એ ૪) નિમિળ = નિર્માણ
અગુરુલયુ = અગુરુલઘુ
પા = પરાધાત
સાત = = શ્વાસોચ્છ્વાસ
આયવ = આતપ
૩ોત્રં = ઉદ્યોત
સુમવાડ્ = શુભખગતિ (શુભ વિહાયોગતિ)
20
તલસ = ત્રસ વગેરે ૧૦ સુર = દેવનું આયુષ્ય ન = મનુષ્યનું આયુષ્ય તિમિઽ=તિર્યંચનું આયુષ્ય |તત્યયાં = તીર્થંકરપણું
અન્વય સહિત પદચ્છેદ
વજ્રવડી, અહહુ, પયા, ગુસ્સામ, આયવ, ડબ્બોઅ, I સુમ-હાફ, નિમિળ, તેલ ટમ, સુરનર તિરિક, તિત્થર IIII
ગાથાર્થ:
(તથા) વર્ણચતુષ્ક, અગુરુલઘુ, પરાઘાત, શ્વાસોચ્છ્વાસ, આતપ, ઉદ્યોત, શુભવિહાયોગતિ, નિર્માણ, ત્રસદશક, દેવનું આયુષ્ય, મનુષ્યનું આયુષ્ય અને તિર્યંચનું આયુષ્ય, અને તીર્થંકરપણું.
વિશેષાર્થ:
શ્વેત, રક્ત, અને પીત એ ૩ શુભવર્ણ છે, સુરભિગંધ તે શુભ ગંધ છે. આમ્લ, મધુર અને કષાય ૩ શુભરસ છે, તથા લઘુ, મૃદુ, ઉષ્ણ, અને સ્નિગ્ધ એ ૪ શુભસ્પર્શ છે, માટે જેનું શરીર એ શુભવર્ણાદિ યુક્ત હોય તે પુણ્યનો ઉદય કહેવાય, તથા જીવને પોતાનું શરીર લોખંડ સરખું અતિ ભારી, તેમજ વાયુ સરખું અતિ લઘુ-હલકું નથી લાગતું તે અનુરુપુ, તથા સામો પુરુષ બળવાન હોય તોપણ જેની આકૃતિ દેખીને નિર્બળ થાય-ક્ષોભ પામે, તેવો તેજસ્વી તે પાષાત ના ઉદયથી હોય છે જેથી સુખપૂર્વક શ્વાસોચ્છ્વાસ લેવાય તે શ્વાસોચ્છ્વાસ, પોતે શીત છતાં પ્રકાશ ઉષ્ણ હોય તે સૂર્યવત્ આતપ, પોતે શીતળ અને પોતાનો પ્રકાશ પણ શીતળ તે ચંદ્રપ્રકાશવત્ ઉદ્યોત, વૃષભ, હંસ તથા હસ્તિ આદિકની પેઠે મલપતી ધીરી ચાલ હોય, તે શુમવિહાયોતિ, પોતાના શરીરના અવયવો યથાર્થ સ્થાને રચાય તેનિર્માળ, જેનાથી ત્રસ વગેરે દશ શુભભાવની પ્રાપ્તિ (આગળની ગાથામાં કહેવાશે તે) થાય તે ત્રાજ તથા દેવઆયુષ્ય, મનુષ્ય આયુષ્ય અને તિર્યંચ આયુષ્યની પ્રાપ્તિ તે શુમઆયુષ્ય અને જેનાથી ત્રણ જગતને પૂજ્ય પદવીવાળું કેવળીપણું પ્રાપ્ત થાય તે તીર્થં‹- પણું. એ સર્વ પુણ્ય તત્ત્વના ભેદ છે.
