________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
( ૧૩૧ ) કર્યું દેવું ચુકાવાનું, જરા નહિ શર્મ રાખે તે, છુટે તીર્થકરો નહિ કઈ કર્યું હસ્તે હૃદય વાગ્યું. સ્વયં સંસાર વિસ્તાર્યો, અમારી ભૂલ છે તેમાં, ખમાવું છું ખમી લેશે, કર્યું હતે હદય વાગ્યું. જીવન ભાવી થશે ઉંચું, ચઢચાં વાદળ વિખેરાશે, કર્યું પ્રારબ્ધ ભોગવવું, કર્યું હસ્ત હૃદય વાગ્ય. થયાં નિજ હસ્તથી કર્મો, અહો ત્યાં પ્રેરણું મનની, ઉદયથી ચિત્ત દબતું નહીં, હવે તો આવશે વશમાં. નહીં લેપાય નભ કેથી, ધરીશ નિર્લેપતા તદ્વત, “બુદ્ધચબ્ધિ” સાક્ષી પિતાની, જગતના બેલ બેરંગી. ૧૦
સં. ૧૮૬૭ છે. શુ. ૬ મુંબાઈ
“૩ારે તર! વૅ થા રાત.”
કવવાલિ. ઘણું પિષી કર્યો માટે, અમારી પાસમાં રાખે, ખવાય માલ મોંઘેરા, અરે કૂતર! હવે થા શાન્ત. ભસે છે મુખ ફાડીને, ડરે નહીં ડાંગ દેખાડે, મુસાફરને બહુ કરડે, અરે કૂતર! હવે થા શાન્ત. કરે છે રીસ આવ્યાપર, અદેખાઈ સ્વભાવે બહુ, અહા મૈથુનમાં નિર્લજજ, અરે કૂતર ! હવે થા શાન્ત. ઘરઘરમાં ભમે છે બહુ, બરાબર ઉંઘ નહીં લેતે, ચુસે અસ્થિ ગણીને સુખ, અરે કૂતર! હવે થા શાન્ત. ધરે ખાવાતણું આશા કરે છે કૂતરાંથી કલેશ, લડે છે વૈર લાવીને, અરે કૂતર ! હવે થા શાન્ત.
૩.
૪
૧ આ કાવ્ય આધ્યાત્મિક છે. આત્મારૂપ સ્વામી મનરૂપ કૂતરાને શાન્ત થવાનો ઉપદેશ આપે છે. આત્માએ મનને ઉત્પન્ન કર્યું છે, મનમાં કલેશ થાય છે, મનમાં મૈથુનની ઇચ્છા થાય છે, મનમાં વૈર રાખીને અન્યને પ્રાણ લેવાય છે. મનમાં રસ ઉત્પન્ન થાય છે, મન ઠેકાણે ઠેકાણે આશાથી ભમે છે, શાતિરૂ૫ ઉંઘને મન લેતું નથી, પુદ્ગલપદાર્થોને મન ચુસે છે, મન અનેક પ્રકારની ત્યાગ કરેલી વસ્તુઓને પુનઃ ઇચ્છે છે તેથી તેને કૂતરાની ઉપમા આપીને આત્માએ શાન્ત થવાને સારી રીતે ઉપદેશ આપે છે. આત્મા મનરૂપ કૂતરાને કહે છે કે તું મારી આજ્ઞામાં વર્ત. ઇત્યાદિ.
For Private And Personal Use Only
