________________
૩
સ્ત્રીલિંગ - નીતિવતી તથા વતી પા. ૪૦ નિ. ૭ થી પ્રત્યય.
રૂપો – નવી પ્રમાણે गोपो धेनूररण्यं नीतवान्। ગોવાળ ગાયોને જંગલમાં લઈ ગયો. बाला वाप्या जलं घटेन गृहं नीतवत्यः । બાળાઓ વાવડીમાંથી પાણીને ઘડાવડે ઘરે લઈ ગઈ. મિત્રમથું પ્રા નીતવા મિત્ર ઘોડાને ગામ લઈ ગયો.
કૃત્ય (વિધ્યર્થ) કૃદન્ત તવ્ય સનીય અને જે આ પ્રત્યયો કત્ય કહેવાય છે. સકર્મક ધાતુને કર્મણિ પ્રયોગમાં અને અકર્મક ધાતુને ભાવે પ્રયોગમાં ત્યપ્રત્યય લાગીને કૃત્ય (વિધ્યર્થ) કૃદન્ત બને છે. વસ્થ રૂતિ થાયઃ થીયા નીયમ્ કહેવાય, તે. સ્થીત (સ્થા. ભાવે. પ્ર.) રૂતિ થાતવ્યમ્ રહેવું, તે. કર્તા ક્રિયા કરવાને શક્તિશાળી હોય અથવા યોગ્ય હોય, ત્યારે ધાતુને કૃત્ય પ્રત્યયો અને વિધ્યર્થ-સપ્તમી વિભક્તિના પણ પ્રત્યયો લાગે છે. त्वयाऽयं भारो वहनीयः । તારા વડે આ ભાર ઉપાડી શકાય તેમ છે. વમનું ભાવથી: તું આ ભાર વહન કર. त्वया व्याकरणं पठनीयम्। તારા વડે વ્યાકરણ ભણવા યોગ્ય છે. વં વ્યાપ પડતું વ્યાકરણ ભણ. આજ્ઞા, અનુજ્ઞા અને અવસર આ અર્થોમાં ધાતુને કૃત્ય
પ્રત્યયો પણ લાગે છે. પા. ૪૨. નિ. ૧. ૧૪૦
