Nyayasamucchaya

SR No.: 008446
Original Sutra Author: N/A
Author: Lavanyasuri
Publisher: Vijaylavanyasurishwar Gyanmandir Botad
Total Pages: 206
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Philosophy
File Size: 10 MB

Page 16

वर्णैकदेशोऽपि वर्णग्रहणेन गृह्यते ॥ ८ ॥
भनिनस्मन्ग्रहणान्यर्थवताऽनर्थकेन च तदन्तविधि વર્ણને એકદેશ છે તે પણ વર્ણના ગ્રહણ કરવાથી !
" કયો નથતિ ઘ ૧૧n ગ્રહિત થાય છે. (૮)
કન, , અ, અને મન્ નું ગ્રહણ કરેલ હોય તે तन्मध्यपतितस्तद् ग्रहणेन गृह्यते ॥९॥
અર્થવાન અથવા અનર્થક એવા મન વગેરે કરીને તદન્તજે જેની મધ્યમાં પડ્યો હોય તે તેનું ગ્રહણ કરવાથી .
વાળી : વિધિને કરે છે. અર્થાત અન્ ૬ સન અને મન અર્થવાળા
‘! કે અનર્થક હોય તો પણ તદન્તવિધિ થાય છે. (૧૯) તે ગ્રહિત થાય છે. (૯)
गामादाग्रहणेश्वविशेषः ॥ २०॥ મામા વળીભૂતાતળા તે " ૧૦ |
રા, મા, અને ટ્રા નું જ્યાં ગ્રહણ હોય ત્યાં સામાન્યરીતે આદિ શબ્દ અથવા અંત શબ્દ વડે કરીને વિધાન
1. સર્વનું ગ્રહણ થાય છે. (૨૦) કરાએલા જે આગમો છે જેના વિશેષણ ભૂત બન્યા હોય, .
કુતાનુમિત શૌતો રિપિટીયાલૂ . ૨૧ છે. તેનું ગ્રહણ કરવાથી તે ગ્રહીત થાય છે. (૧૦)
સૂત્રને વિષે જે સાંભળેલ હોય તે શ્રત કહેવાય છે, સ્વામિચ્છવધારિ ! ૧૧
તું અને પરિભાષાદિકથી જે સૂચિત હોય તે અનમિત કહેવાય પોતાનો અંગ ( દ્વિભંવાદિ પામેલ અંશ) અગીને (જેની| છે. શ્રત અને અનુમિતમાં શ્રતવિધિ બળવાન છે. (૨૧) દ્વિભંવાદિ થતો હોય તેને) જ્યારે કાર્ય કરવાનું હોય ત્યારે,
अन्तरङ्गानपि विधीन् यबादेशो बाधते ॥ १२॥ વ્યવધાયક બનતો નથી. અર્થાત્ વ્યાઘાત કરનાર થતો નથી. (૧૧)
અન્તરંગ કાર્યને પણ ચમ્ આદેશ બાધ કરે છે. (૨૨)
सकृद् गते स्पर्दै यद्वाधितं तद बाधितमेव ॥ २३॥ उपसर्गों न व्यवधायी ॥१२॥
સ્પમાં એક વખત જે બાધ કરાયું હોય તે બાધિત ઉપસર્ગ વ્યવધાયક થતો નથી. (૧૨)
જ રહે છે. (૨૩) येन नाव्यवधानं तेन व्यवहितेऽपि स्यात् ॥ १३॥
द्वित्वे सति पूर्वस्य विकारेषु बाधको न बाधकः ॥ २५ ॥ જેનું અવશ્ય વ્યવધાન હોય તેના વ્યવધાનમાં પણT
માં પણ) દ્વિર્ભાવ થયે છતે પૂર્વના વિકારોમાં બાધક જે હોય તે કાર્ય થાય છે. (૧૩)
બાધક થતો નથી. (૨૪) कारापदिष्ट कार्य लकारस्यापि ॥ १४॥ तेऽन्यस्मिन् धातुप्रत्ययकार्ये पश्चाद् वृद्धिस्तद् बोध्योऽदच કારને ઉદ્દેશીને કહેલું જે કાર્ય તે કૂકારને પણ * થાય છે. (૧૪)
બીજું ધાતુ અને પ્રત્યયનું કાર્ય કર્યા પછી વૃદ્ધિ, અને સારા સાથે સારા સારરથા ? તે વૃદ્ધિથી બાધિત એવો જે “ તે થાય છે. (૨૫) દત્ય સકારને ઉદ્દેશીને કહેલું જે કાર્ય તે તેના સ્થાનમાં | પૂર્વોત્તર જા જા સક્રિષોર્થ ! રદ્દ u થયેલ તાલવ્ય શિકારને પણ થાય છે. (૧૫)
પ્રથમ પૂર્વપદ અને ઉત્તપદનું કાર્ય થાય છે, અને - વ િશ = કુતરા u ૧૬ . . ત્યાર પછી સબ્ધિનું કાર્ય થાય છે. (૨૬) હસ્યને ઉદ્દેશીને કહેલું જે કાર્ય તે ડુતને થતું | संज्ञा न संज्ञान्तरवाधिका ॥ २७ ॥ નથી. (૧૬)
એક સંજ્ઞા બીજી સંજ્ઞાનો બાધ કરતી નથી. (૨૭) संज्ञोत्तरपदाधिकारे प्रत्ययग्रहणे प्रत्ययमात्रस्यैव
સાપેક્ષાનવમર્થન ! ૨૮ it ઘર્ષ ન તન્ના ( ૧૭
બીજાની સાથે અપેક્ષા રાખનાર હોય તે અસમર્થ સંજ્ઞાવિધાયક સૂત્રમાં અને ઉત્તરપદના અધિકારવાળા કહેવાય છે. (૨૮) સૂત્રમાં પ્રત્યયનું ગ્રહણ કરે છતે કેવલ પ્રત્યયનું જ ગ્રહણ प्रधानस्य तु सापेक्षत्वेऽपि समासः ॥ २९॥ થાય છે, પણ તદન્તનું નહિ. (૧૭).
મુખ્યને સાપેક્ષપણું હોય તો પણ સમાસ થાય છે. (ર૯) પ્રëવતા નાજ્ઞા જ તત્તવિધિ ૧ ૧૮ .
तद्धितयो भावप्रत्ययः सापेक्षादापि ॥३०॥ સાક્ષાત્ નામનું ગ્રહણ કરીને જે કાર્ય કહ્યું હોય તે ભાવમાં આવતે તદ્ધિત પ્રત્યય સાપેક્ષથી પણ થાય તદન્ત સમુદાયને થતું નથી. (૧૮)
| છે. (૩૦)