________________
પ્રકરણ ૨ જુ
૩૫
એ પ્રમાણે વધારે ઓછું ગમે તેવું લાંબુ પિહેલું ક્ષેત્ર હોય પણ ગણની તેવી રીત છે બીજી સરલ રીત આગળ આવશે.
फलंचाष्ट गुणेतस्मिन् सप्तविंशति भाजीते।
यतशेषलभ्यते तत्र नक्षत्रं तद्ग्रहस्यचः ॥३२ ।। અર્થ–તે ક્ષેત્રફળને આઠે ગુણવું ગુણતાં જે અંક આવે તેને સત્યાવશે ભાગ, ભાગતાં જે શેષ વધે તે ક્ષેત્રનું નક્ષત્ર જાણવું. ૩૨
ઉદાહરણ. પ્રથમ જે ક્ષેત્રનું ગણિત કર્યું છે તે ક્ષેત્ર ૧૩ ગજ ને ૫ આંગળ લાંબુ છે ને ૫ ગજ ને ૫ આંગળ પહોળું છે. તેનો ગુણાકાર કરતાં ૩૯ ૨૫ ફળ આવે છે માટે આવેલા ફળને આડે ગુણી સત્યાવશે ભાગવા.
૩૯૯૨૫
૨૭) ૩૧૭૦૦૦ (૧૧૭૪૦
२७
૨૭
२००
૧૮૮
૧૧૦ ૧૦૮
૨૦ માટે તે ક્ષેત્રનું નક્ષત્ર જાણવું ને તે મનુષ્ય ગણુ છે. એ ઉદાહરણ પ્રમાણે ગમે તે ક્ષેત્રનું નક્ષત્ર લાવવું હોય તે આડે ગુણી સત્યાવીશે ભાગતાં જે શશાંક વધે તે નક્ષત્ર જાણવું.
મુળરાશી ઢંકામાં લાવવાની સમજણના નિયમ.
૧ જેટલું ક્ષેત્ર લાંબુ તથા પિહોળું હોય, તેમાં જે ગજ ઉપર આંગળ હોય, તે આંગળમાં ગજને ત્રણ ઘણુ કરી બાદ કરવા ને શેષ રહે તે રકમને લંબાઈ તથા પિહોળાઈનો ગુણાકાર કરી સત્યાવીશે ભાગી મુળરાશી લાવવી.
પણ જે કદાપિ આગળના અંકમાંથી ગજને ત્રણ ઘણુ કરી બાદ કરતાં આંગળને અંક ઓછો હોય, અથાત્ બાદ થતું ન હોય તે, આપેલા ગજ માંથી ૧ ગજ લેઈ તેના ૨૪ આંગળ ગણીને પેલા આપેલા ગજ ઉપર જે આગળ
