________________
શિપદિપક. प्रकरण २ जुं. અથ આય વિચાર.
સ્ટોર, आयऋक्षव्ययंतारा अंशकानिक्रमेणतु ।
सगुण्यंदिर्घव्यासंच अष्टभिभागमाहरेत् ॥ १ ॥ અર્થ-આય, નક્ષત્ર, વ્યય, તારા, અંશક એટલાં વાનાં ઘર કરનારને કેમવડે કરી શુભ કે અશુભ જેવાં પછી આરંભ કરે. જે જમીનમાં ઘર કરવું હોય તે જમીનને લાંબી તથા પહોળી ભરી ભરતાં જેટલા ગજ થાય તે લંબાઈ તથા પહોળાઈનો ગુણાકાર કરી આઠે ભાગવા. ભાગ જતાં શેષ જે અંક વધે તે આય જાણવી. ૧
પણ તે આય કાઢવાને ક્ષેત્રની લંબાઈને પહોળાઈના જે ગજ તથા આં. ગુળ થયા હોય, તે બધાનો ગુણાકાર કરતાં ઘણી ગુચવણ પડે છે માટે ટુંકાણમાં થાય તેવી સમજણ નિચે પ્રમાણે છે.
૧ ગાજના આંગુળ ૨૪) છે ને આ ૮) છે તો ૨૪) ને ૮) આઠે ભાગતાં શેશ ૦) વધે છે માટે એ ૮) મી આય થાય. માટે જેટલા ગજ હોય તે બધાના આંગળ કરી આઠે ભાગતાં શેશ કાંઈ વધે નહીં માટે ભરતાં જેટલા લંબાઈના ને પહોળાઈના ગજ થયા હોય તે કાઢી નાંખી કેવળ લંબાઈ પોહળાઈના ગજ ઉપર આંગળ હોય તેનો ગુણાકાર કરી આડે ભાગવા એટલે તે ક્ષેત્રની આય જે હશે તે આવશે. કારણ આઠથી વધારે છે ભાગવાનું હોત તે ગજ કાડી નાંખવાની જરૂર નહોતી. પણ આ આઠે ભાગવાનું છે માટે ગજને ત્યાગવાનું છે.
આયનાં નામ. वजादिशेषमायतुलभ्यंतेनात्रसंशयः। ध्वजोधुम्रोतथासिंहोश्वानवृषोखरोगज ॥ २ ॥ ध्वांक्षश्चैवसमुदिष्टंप्राच्यादिषुप्रदक्षिण ।
अन्योन्याभिमुखातेचक्रमछंदानुसारत ॥ ३ ॥ અર્થ–બ્રજાતી આઠ આયનાં નામ ધ્વજાય, ધુમ્રાય, સિંહાય, વાના,
