________________
શિલ્પદિપક. મણે કરી પિતાને વગ જેડ. તે બે વગને જુદા જુદા રાખી ૮) નો ભાગ દે. ભાગ દેતાં જે બચે તે કાકિણી સંજ્ઞા કહેવાય, બેમાંથી જેની કારકિર્ણ વધે તે લાભ આપે ને જેની ઘટે તે લેણદાર.
બ્રાહ્મણ, વૈશ્ય, શુદ્ર, ક્ષત્રી ચારે વર્ણની રાશી વાળાઓને ક્રમથી. પૂર્વ, દક્ષિણ, પશ્ચિમને ઉત્તર દિશાનાં દ્વાર રાખવાં એ શુભ છે.
ઉદાહરણ. કોઈ એક માસનું નામ ધનંજય છે ને ગામનું નામ વિશ્વનગર છે. હવે ધનંજયને પ) મે વગ થયે ને ગામને વગ ૭) માં થયે તે પાંચને બમણું કર્યા તે ૧૦) થયા તેમાં ગામને વર્ગ મેળવતાં ૧૭) થયા, તેને આડે ભાગતાં ૧) વચ્ચે તે માણસની કાકિણી.
હવે ગામને વર્ગ ૭) છે તેને બમણા કર્યું એટલે ૧૪) થયા ને તેમાં ધણીનો વર્ગ ૫ મે મેળવ્યો એટલે ૧૯ ની સંખ્યા થઈ તેને આઠે (૮)ભાગ દેતાં ૩) વધ્યા તે ગામની કાકિણી થઈ. તેમાં મનુષ્યની કરતાં ગામની કાકિણી વધી માટે મનુષ્ય પાસે ગામ માગે તે ઠીક નહીં. ૧
આ ગામમાં વસવા વિશે. गासिहनक्रमिथुनं निवसेनमध्ये । ग्रामस्यपुर्वककुभोलिझषांगनाश्च ।। कर्कोधनुस्तुलभमेषघटाश्चतद्ध ।
दर्गाःस्वपंचमपराबलिनःस्युरेंद्रयाः ॥२॥ અર્થ-વૃષભ, સિંહ, મકર, મીથુન એ રાશીવાળાને ગામની મધ્યમમાં ન વસવું, ને વૃશ્ચિક રાશીવાળાને, ગામની પૂવે ન વસવું, ને મીન રાશીવાળાને અગ્નિ કેણે ને કન્યા રાશીવાળાને દક્ષિણે ને કર્ક રાશીવાળાને નૈરૂત્ય, ને ધન રાશીવાળાને પશ્ચિમે, ને તુલા રાશીવાળાને વાચકણે, એને મિષરાશી વાળાને ઉત્તરે, ને કુંભ રાશીવાળાને ઈશાન કોણમાં વસવું નહીં, પોતાના વર્ગથી પાંચમે વર્ગ શત્રુ છે માટે પૂવાદી જે આડ દીશા તેમાં સમગ ઈ વસવું તે બળવાન છે. ૨
આયપરથી ઘરનાં દ્વાર મુકવાની રીત. द्वजादिकाःसर्वदिशिद्धजेमुखं । कार्य हरौ पूर्वयमोत्तरेतथा
