________________
प्रकरण ४
संयुक्त व्यंजनोना सामान्य फेरफारी
२२. संस्कृतना 'क्ष' नो विशेषे करीने प्राकृतमां 'ख' थाय छे अने क्यांय क्यांय तो प्रयोगानुसारे 'क्ष'नो 'छ' अने 'झ' पण थाय छे तथा पद्मध्यस्थित 'क्ष' नो 'ख' 'च्छ' अने 'झ' थाय छेः ર 'अख क्षछ' क्ष झ
क्षयः खओ । क्षीणम् खीणं । क्षीरम् खीरं । क्ष्वेटकः खेडओ | वोटक: खोडओ |
·
1
*क्षणः छणो, [खणो] । क्षतम् छयं । 'क्षमा छमा [खमा ] |
क्षारः छारो । क्षीणम् छीणं । क्षीरम् छीरं । क्षुण्णः छुण्णो । क्षुतम् छीअं । क्षुधू छुहा । क्षुरः छुरो । क्षेत्रम् छेत्तं ।
• क्षीयते झिज्जइ । क्षीणम् झीणं ।
१ जू०पा० प्र० पृ० १७ (क्षत्र, क्षन्छ ) क्ष=म - टिप्पण १० १६.
२ पालीभाषामा 'क्ष' नो 'च' पण थाय छे:- ( जू० पा० प्र० पृ० १७ क्ष=च )
३ 'क्षण' शब्दनो 'उत्सव' अर्थ होय त्यारे तेनुं रूप 'छण' थाय छे अने समय अर्थ होय तो 'खण' रूप थाय छे. जू० पा० प्र० पृ. १७ - (क्ष, क्षणः खणो छणो )
४ 'क्षमा' शब्दनो 'पृथिवी' अर्थ होय त्यारे तेनुं ' छमा ' रूप थाय छे अने खमवुं क्षमाकरवी - अर्थमां तो 'ख़मा' रूप ज वपराय छे.
