________________
૩
૦
હતી. આથી શહેર અને ગામડાંના ભાવુકોને સંતબાલની જીવનદષ્ટિ સમજાય તે હેતુથી જયંતીલાલ ખુશાલચંદ શાહના વરસીતપના પારણી નિમિત્તે બકરાણામાં એક ચિંતન શિબિર થયો. તેમાં ધર્મદષ્ટિએ સમાજરચના અને બાર વ્રતો દ્વારા જીવનઘડતરનો વિચાર સમજાવવામાં આવ્યું. બીજે શિબિર અરણેજમાં થયો. તેમાં ગામડાં સાથે તાદામ્ય સાધી પ્રાર્થના, સફાઈ ને રેટિયા દ્વારા ગ્રામ સેવાને સંસ્કાર સુવ્યવસ્થિત કરવામાં આવ્યા. ત્રીજો શિબિર ઝાંપમાં થયો. તેમાં નાતજાતના ભેદ વિના માનવતાને અગ્રતા દેવાનો સંસ્કાર આપવામાં આવ્યો. અને ૧૯૪૭માં પ્રાયોગિક સંઘ રચવાનો ઠરાવ થયા પછી એના કાર્યકરોના ઘડતર માટે ચાર માસને શિબિર રાખવામાં આવ્યો. “વિશ્વ વાત્સલ્ય” પાક્ષિક દ્વારા અને ત્રણ ત્રણ દિવસોના નાના શિબિર દ્વારા પણ જીવનશિક્ષણને સંસ્કાર આપવામાં આવતો. સંતબાલજીને બાલશિક્ષણ ને વાલીઓના શિક્ષણની અગત્ય લાગતી હતી તે તેમ જ ભાવિ કાર્યકર મળ્યા કરે તેવી આશ્રમી તાલીમનો વિચાર પણ તે સંઘ પાસે મૂકતા હતા. મણિબહેને સાણંદમાં ભંગી બાળકો અને ભગી સમાજના ઘડતરને લક્ષમાં રાખી “ષિ બાલમંદિરથી શિક્ષણકાર્યનો આરંભ કર્યો. નવલભાઈએ ગૂંદીમાં ભંગી બાળકોને પોતાની સાથે રાખી તેના દ્વારા આશ્રમ શિક્ષણની શરૂઆત કરી અને પુંજલ કવિએ ત્રણ ભરવાડ બાળકોને પોતાની સાથે રાખી ગેપાલક શિક્ષણના શ્રીગણેશ માંડયા. તે બધા સામે સંતબાલ
