________________
૧૬
આત્માનુશાસન હિતાહિતના વિવેકથી રહિત મૂર્ખ અને પાપી જીવો જ પ્રવૃત્ત થાય છે અને જે પરભવમાં ભયંકર દુઃખ દેનારા છે એવાં શિકાર આદિ વ્યસનમાં તું સુખનો મિથ્યા સંકલ્પ કરે છે એ જ તારી મૂઢતા છે. વિવેકીજનો ઇન્દ્રિયસુખને છોડ્યા વિના જે ધર્મયુક્ત આચરણ કરે છે તથા જે બને લોકમાં કલ્યાણ કરનાર છે એવા ધર્મમય આચરણમાં તું ઉક્ત સંકલ્પ કેમ કરતો નથી? અર્થાત્ એમાં જ તારે સુખની માન્યતા કરવી જોઈએ.
શ્લોક-૨૯ भीतमूर्तीगतत्राणा निर्दोषा देहवित्तकाः । दन्तलग्नतृणा घ्नन्ति मृगीरन्येषु का कथा || નિર્દોષ તનધનધારી રક્ષણવિણ જે ભયથી કંપતી; તૃશ દાંતમાં મૃગી વ્યાધ શતા, પરની તો સ્થિતિ શી થતી? ભાવાર્થ – જે હરિણીઓનાં શરીર સદા ભયથી કંપતાં રહે છે, વનમાં જેને કોઈનું રક્ષણ નથી, જે કોઈનો અપરાધ કરતાં નથી, જેને માત્ર એક શરીર સિવાય બીજું કંઈ ધન નથી તથા જે બે દાંતની વચમાં તૃણ ધારણ કરે છે, એવી દીન નિરપરાધ હરિણીઓનો ઘાત કરવાનું પણ શિકારીઓ ચૂકતા નથી, તો પછી બીજા જીવોની બાબતમાં તો શું કહેવું? અર્થાત્ તેનો તો તેઓ જરૂર ઘાત કરે જ.
શ્લોક-૩૦ पैशुन्यदैन्यदम्भस्तेयानृतपातकादिपरिहारात् । लोकद्धयहितमर्जय धर्मार्थयशःसुखायार्थम् ॥ પશુન્ય ચોરી કપટ જૂઠું, પાપ એ સૌ પરિહરી; ધન ધર્મ યશ સુખ કાજ સાધી, લે ઉભય ભવહિત જરી. ભાવાર્થ – હે જીવ! પરનિંદા, દીનતા, કપટ, ચોરી અને
