________________
આત્માનુશાસન
૧૩૫ પ્રથમ શુભ તેમાંય, તે ત્યાગે સ્વયં બીજાં ટળે; શુભ-ત્યાગી શુદ્ધ વિષે રહે, મુક્તિ પરમપદ તો મળે. ભાવાર્થ – પ્રથમ અશુભોપયોગ છૂટે તો તેના અભાવથી પાપ અને તજ્જનિત પ્રતિકૂળ વ્યાકુળતારૂપ દુઃખ સ્વયં દૂર થાય. અને અનુક્રમે શુભના પણ છૂટવાથી પુણ્ય તથા તજનિત અનુકૂળ વ્યાકુળતા - જેને સંસાર પરિણામી જીવો સુખ કહે છે, તેનો પણ અભાવ થાય. કારણના અભાવથી કાર્યનો પણ સ્વયં અભાવ થાય છે. આમ જ્યારે ઉપરોક્ત પ્રકારે જીવનમાં પરિણામમાંથી શુભ પણ અનુક્રમે સર્વથા છૂટી જાય છે, ત્યારે જીવ પરમ વીતરાગભાવરૂપ શુદ્ધોપયોગમાં નિર્વિનપણે સ્થિત થઈ અંતે પરમ નિઃશ્રેયસરૂપ નિર્વાણને સંપ્રાપ્ત થાય છે કે જે દશા શુભાશુભરૂપ સર્વ વિકલ્પોથી રહિત છે, પર છે.
શ્લોક-૨૪૧ अस्त्यात्मास्तमितादिबन्धनगतस्तबन्धनान्यास्रवैः ते क्रोधादिकृताः प्रमादजनिताः क्रोधादयस्तेऽव्रतात् । मिथ्यात्वोपचितात्स एव समलः कालादिलब्धौ क्वचित् सम्यक्त्वव्रतदक्षताकलुषतायोगैः क्रमान्मुच्यते ॥ છે આતમા; બંધન અનાદિ; બંધ આસવ-જનિત એ, આસવ કષાયે, તે પ્રમાદે, અવિરતિથી પ્રમાદ એ; એ અવત મિથ્યાત્વે મલિન, કાળાદિ લબ્ધિયોગથી, સમ્યકત્વ વિરતિ અપ્રમાદ આદિ ક્રમે મુક્ત પ્રયોગથી. ભાવાર્થ – આત્મા છે. અને તે અનાદિ પરંપરાથી પ્રાપ્ત એવાં બંધનોથી યુક્ત છે. તે બંધન મન-વચન-કાયાની શુભાશુભ ક્રિયાઓરૂપ આસવોથી પ્રાપ્ત થયાં છે. તે આસનો ક્રોધાદિ કષાયોનું પરિણામ છે. તે ક્રોધાદિ પ્રમાદથી ઉત્પન્ન થાય છે. એ પ્રમાદ મિથ્યાત્વથી પુષ્ટ થયેલી અવિરતિના નિમિત્તથી થાય છે. એ કર્મમળથી સહિત આત્મા કોઈ વિશિષ્ટ પર્યાયમાં
