________________
પત્રાંક-૬૦૯
૨૫૩ ઇસ પત્ર મેં બહુત અચ્છી તરહ સે બહુત સુંદર ચર્ચાહૈ.
પત્ર કા પ્રારંભ મુમુક્ષુ કે ધ્યેય સે કરતે હૈં. મુમુક્ષુ કો સત્સંગ કર્યો કરના ચાહિયે? સત્સંગ કી પ્રવૃત્તિ કે પીછે મુમુક્ષુ કા ધ્યેય ક્યા હોતા હૈ? ઇસલિયે પત્ર કા પ્રારંભ ધ્યેય સે કિયા હૈ. સત્સંગ હૈ વહ મુમુક્ષુજીવ કી જો પ્રવૃત્તિ હૈ વહ આવશ્યક પ્રવૃત્તિ હૈ. યાની મુમુક્ષુ કો ઐસા કહ સકતે હૈં કિ યહ Basic બાત હૈ, યાની આધાર હૈ. ઔર કિસકા આધાર હૈ? અપને ધ્યેય કા આધાર હૈ–મોક્ષ કા આધાર હૈ. ઇસલિયે બાત મોક્ષ સે ચલાઈ હૈ. જે અંતિમ લક્ષ્ય હૈ. અગર ઐસા નહીં હો તો સત્સંગ કી પ્રવૃત્તિ ધ્યેયશૂન્ય હો જાયેગી. ધ્યેયશૂન્ય પ્રવૃત્તિ લાભદાયક નહીં હોતી. ઇસલિયે જિતના સત્સંગ કરના આવશ્યક હૈ ઉતના હી વહધ્યેય કે સાથ સત્સંગ હોના આવશ્યક હૈ. ઇસલિયે સત્સંગ મહત્ત્વ દર્શાતે હુએ બહુત વિચક્ષણતા સે ઇસ વિષય કા પ્રતિપાદન “કૃપાલુદેવ યહાં પર કર રહે હૈં.
૧. સહજસ્વરૂપસે જીવકી સ્થિતિ હોના, ઇસે શ્રી વીતરાગ “મોક્ષ' કહતે હૈં જૈસા સહજાત્મ સ્વરૂપ હૈ વૈસી દશા પ્રાપ્ત હો જાની, ઐસી સ્થિતિ હો જાની, જૈસા સ્વરૂપ હૈ ઐસી સ્થિતિ હો જાની, ઇસ સ્થિતિ કો શ્રી વીતરાગદેવને મોક્ષ કહા હૈ. મોક્ષ કી બાત દો અપેક્ષા સે કરતે હૈં. એક ધ્યેય કી અપેક્ષા સે કરતે હૈં ઔર એક દૃષ્ટિ જબ પ્રાપ્ત હોતી હૈયાની સમ્યગ્દર્શન હોતા હૈતો એક ન્યાય સે ઉસે ભી દૃષ્ટિ સે અપેક્ષા સે વહમુક્ત હો ગયા ઐસા કહને મેં આતા હૈ.
‘અમૃતચંદ્રાચાર્યદેવને “સમયસાર મેં વહ બાત કહી કિ “ મુવા પ્રવ’. સમ્યગ્દષ્ટિ હૈ સો મુક્ત હો ગયા. વહ શ્રદ્ધાન અપેક્ષા સે બાત હૈ. શ્રદ્ધા મેં તો બંધ કરતો વિષય નહીં હૈ, મોક્ષ કા ભી વિષય નહીં હૈ, મુક્તસ્વરૂપ આત્મા કા હી વિષય હૈ. આત્મા કો બંધ-મોક્ષ હૈ નહીં, ઐસી શ્રદ્ધા હોતી હૈ. ઇસલિયે વહાં તો બંધ કા સવાલ હી પેદા નહીં હોતા. વહતી મુક્ત હોહી ગયા, દ્રવ્યદૃષ્ટિવાન તો મુક્ત હો હી ગયા.
મુમુક્ષુ - ઇસ પત્ર મેં બાત તો લેની હૈ સત્સંગ કી, મહત્ત્વ દર્શાના હૈ સત્સંગ કા, પહલે બાત કી મોક્ષ કી, ઇસમેં ક્યા રહસ્ય હૈ?
પૂજ્ય ભાઈશ્રી:- હાં. ઉસમેં તો વહી રહસ્યકિ સત્સંગ કર્યો કરતે હો? મુમુક્ષુ -સત્સંગ સે મોક્ષ કે લિયે?
પૂજ્ય ભાઈશ્રી:- સત્સંગ મોક્ષ કે લિયે હોના ચાહિયે ઔર યથાર્થ સત્સંગ હોને સે મોક્ષ મિલેગા હી. પહલે દૃષ્ટિ અપેક્ષા સે મુક્તિ હો જાયેગી, ફિર પરિપૂર્ણ શુદ્ધ દશા હોકર કે મુક્તિ હો જાયેગી. ઔર મોક્ષ કે લિયે સત્સંગ કરના હૈ તો કહેંગે કિ, મોક્ષ તો