________________
કલુષિતતા, મનની મલિનતા, ચિત્તની ચંચળતા, વિષયોની લંપટતાથી છૂટકારો થાય. તેમજ પ્રગાઢ બનેલા અનાદિના કુસંસ્કારો-કુવાસના નબળી પડે, પ્રચંડ મોહદશા પર પ્રહાર થાય, સંસારની તીવ્ર આસક્તિ-નિરંતર મારો, મારી, મારું કરતાં રહીયે છીએ, તેમાં ઘટાડો થાય જ. આમ કરતાં અધ્યવસાય, પરિણતિ પણ વિશુદ્ધ બનતી જાય, અંતે, શુદ્ધ ચૈતન્યનું ઉદ્ઘાટન પણ થાય, તે નક્કી.
એમ કહેવાય કે આ ગ્રંથ વાંચ્યા પછી ચોક્કસપણે હૈયામાં વૈરાગ્યના અંકુરા ફૂટે, શુષ્ક હૈયાને પણ પ્લાવિત કરે. આવા વૈરાગ્યબોધક અદ્ભુત ગ્રંથની થોડીક થોડીક પ્રસાદી ચાખી લઈએ. આ ગ્રંથની મહાનતા એ છે કે આ ગ્રંથને લક્ષ્યમાં રાખીને અનેક ગ્રંથોની રચના થઈ છે. જેમ કે –
જયશેખરસૂરિ મહારાજે પ્રબોધ ચિંતામણિ ગ્રંથ બનાવ્યો. 'ઇંદ્રહંસગણિમહારાજે ભુવનભાનુ કેવલિ ચરિત્ર બનાવ્યું.
મહોપાધ્યાય યશોવિજય મહારાજે વૈરાગ્યકલ્પલતા ગ્રંથની રચના કરી.
મુનિ હંસરત્ન મહારાજે કથોદ્ધાર ગ્રંથ બનાવ્યો.
મહોપાધ્યાય વિનયવિજય મહારાજે ઉપમિતિ ભવ પ્રપંચાનું એક સ્તવન બનાવ્યું છે.
આ ગ્રંથમાં કુલ ૮ પ્રસ્તાવ છે. દરેક પ્રસ્તાવમાં મનન કરવા યોગ્ય ઘણી બધી વાતોનો સંગ્રહ કરવામાં આવ્યો છે. તેમાં અંતિમ સાતમા અને આઠમા પ્રસ્તાવમાં તત્ત્વની મધુર વાતોનો ખજાનો છે. મને જાણવા મળ્યું કે આ સંઘના શ્રાવકો તત્ત્વરસિક છે. તેથી તમને તત્ત્વની વાતો વધુ ગમશે. તો બેચાર તત્ત્વની વાતો સમજવા પ્રયત્ન કરીએ.
36
