________________
अष्टमाध्यायस्य चतुर्थः पादः ॥
४७५
युध-बुध-गृध-क्रुध-सिध-मुहां ज्झः ॥ ८।४।२१७ ॥ एषामन्त्यस्य द्विरुक्तो झो भवति ॥ जुज्झइ । बुज्झइ । गिज्झइ । कुज्झइ । सिज्झइ । मुज्झइ । [युध-बुध-गृध-क्रुध-सिध-मुहां ज्झः] युध-बुध-गृध-क्रुध-सिध-मुह षष्ठी आम् । ज्झ प्रथमा सि ।
[जुज्झइ ] 'युधिच् सम्प्रहारे' (१२६०) युध् । वर्त० ते । 'व्यञ्जनाद०' (४।२३९) अत् । अनेन ध० → ज्झ० । 'आदेर्यो जः' (१।२४५) यु० → जु० । 'त्यादीनामाद्य०' (३।१३९) ते० → इ० जुज्झइ ।
[बुज्झइ ] 'बुधि ज्ञाने' (१२६२) बुध् । वर्त० ते । 'व्यञ्जनाददन्ते' (४।२३९) अत् । अनेन ध० → ज्झ० । 'लोकात्' (१।१३) बुज्झते । 'त्यादीनामाद्य०' (३।१३९) ते० → इ० बुज्झइ।
[गिज्झइ ] 'गृधूच अभिकाङ्क्षायाम्' (१९८७) गध् । वर्त० तिव् । 'व्यञ्जना०' (४।२३९) अत् । अनेन ध० → ज्झ० । 'लोकात्' (१।१।३) गृज्झति । 'इत्कृपादौ' (१।१२८) गृ० → गि० । 'त्यादीनामाद्य०' (३।१३९) तिव्० → इ० गिज्झइ ।
[कुज्झइ ] 'क्रुधंच कोपे' (१९८४) क्रुध् । वर्त० तिव् । 'व्यञ्जनाददन्ते' (४।२३९) अत् । अनेन ध० → ज्झ० । 'लोकात्' (१।१।३) क्रुज्झति । 'सर्वत्र ल-व०' (२७९) लुक् । 'त्यादीनामाद्य०' (३।१३९) तिव्० → इ० कुज्झइ ।
[सिज्झइ ] 'षिधू गत्याम्' (३२०) षिध् । वर्त्त तिव् । 'व्यञ्जना०' (४।२३९) अत् । अनेन ध० → ज्झ० । 'लोकात्' (१।१।३) षिज्झति । 'श-षोः सः' (१२६०) षि० → सि० । 'त्यादीनामाद्य०' (३।१३९) तिव० → इ० सिज्झइ ।
[मुज्झइ] 'मुहौच वैचित्त्ये' (१२३८) मुह् । वर्त० तिव् । 'व्यञ्जना०' (४।२३९) अत् । अनेन ह० → ज्झ०। 'लोकात्' (१।१।३) मुज्झति । 'त्यादीनामाद्य०' (३।१३९) तिव्० → इ० मुज्झइ ॥२१७॥
रुधो न्ध-म्भौ च ॥ ८।४।२१८ ॥
रुधोऽन्त्यस्य न्ध-म्भ इत्येतौ चकारात् ज्झश्च भवति ॥ रुन्धइ । रुम्भइ । रुज्झइ ॥ [रुधो न्ध-म्भौ च ] रुध् षष्ठी ङस् । न्ध-म्भ प्रथमा औ । च प्रथमा सि ।
[रुन्धइ रुम्भइ रुज्झइ] 'रुधूपी आवरणे' (१४७३) रुध् (३) । वर्त० तिव् । 'व्यञ्जनाददन्ते' (४/२३९) अत् । अनेन ध० → न्ध०-म्भ०-ज्झ० । 'लोकात्' (१।१।३) रुन्धति-रुम्भति-रुज्झति । 'त्यादीनामाद्य०' (३।१३९) तिव्० → इ० रुन्धइ रुम्भइ रुज्झइ ॥२१८॥
सद-पतोर्डः ॥८।४।२१९ ॥ अनयोरन्त्यस्य डो भवति ॥ सडइ । पडइ ।। [सद-पतोर्डः] सद-पत् षष्ठी ओस् । ड प्रथमा सि ।
[सडइ] 'षद्लं विशरण-गत्यवसादनेषु' (९६६) षद् । 'ष: सोऽष्ट्यै-ष्ठिव-ष्वष्कः' (२।३।९८) सद् । वर्त० तिव् । 'व्यञ्जनाददन्ते' (४।२३९) अत् । अनेन द० → ड० । 'लोकात्' (१।१३) सडति । 'त्यादीनामा०' (३।१३९) तिव्० → इ० सडइ।
