________________
व्युत्पत्तिदीपिकाभिधान-दुण्ढिकया समर्थिते सिद्धहेमप्राकृतव्याकरणे ॥
[तूहं] तीर्थ । 'सर्वत्र०' (२।७९) लुक् । "दुःख-दक्षिण-तीर्थे वा' (२०७२) थस्य हः । अनेन ती० → तू० । प्रथमा सि । 'क्लीबे०' (३।२५) सि० → म्० । 'मोऽनु०' (१।२३) अनुस्वारः तूहं ।
[तित्थं ] तीर्थ । 'सर्वत्र०' (२।७९) लुक् । 'अनादौ०' (२।८९) थस्य द्वित्वम् । 'द्वितीय-तुर्ययो०' (२।९०) पूर्वथस्य तः । 'हुस्वः संयोगे' (१९८४) ती० → ति० । प्रथमा सि । 'क्लीबे०' (३।२५) सि० →म् । 'मोऽनु०' (१।२३) अनुस्वारः तित्थं ॥१०॥
___एत्पीयूषा-ऽऽपीड-बिभीतक-कीदृशेदृशे ॥ ८।१।१०५ ॥ एषु ईत एत्वं भवति ॥ पेऊसं । आमेलो । बहेडओ । केरिसो । एरिसो ॥ . [एत्पीयूषाऽऽपीडबिभीतककीदृशेदृशे] एत् प्रथमा सि । पीयूषं च आपीडं च बिभीतकश्च कीदृशश्च ईदृशश्च = पीयूषाऽऽपीडबिभीतककीदृशेदृशम्, तस्मिन् = पीयूषाऽऽपीडबिभीतककीदृशेदृशे ।
[पेऊसं ] पीयूष । अनेन पी० → पे० । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) यलुक् । 'श-षोः सः' (१।२६०) ष० → स०। प्रथमा सि । 'क्लीबे०' (३।२५) सि० → म्० । 'मोऽनु०' (१।२३) अनुस्वारः पेऊसं ।
[आमेलो] आपीड । 'नीपा-ऽऽपीडे मो वा' (११२३४) इति पस्य मः । 'डो लः' (१२२०२) ड० → ल० । अनेन मी० → मे० । प्रथमा सि । 'अतः से?ः' (३२) सि० → डो० → ओ० आमेलो ।
[बहेडओ] बिभीतक । 'पथि-पृथिवी-प्रतिश्रुन्मूषिक०' (१।१८८) बि० → ब० । 'ख-घ-थ-ध-भाम्' (१।१८७) भी० → ही० । 'प्रत्यादौ डः' (१।२०६) त० → ड० । अनेन ही० → हे० । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) क्लुक् । प्रथमा सि । 'अत: से?:' (३२) सि० → डो० → ओ० बहेडओ।
[केरिसो] कीदृश । 'दृशः क्विप्-टक्-सकः' (१२१४२) रि० । अनेन की० → के० । 'श-षोः सः' (१२२६०) श० → स० । प्रथमा सि । 'अत: से?:' (३२) सि० → डो० → ओ० केरिसो ।
[एरिसो] ईदृश । 'दृशः क्विप्-टक्-सकः' (१११४२) रि० । अनेन ई० → ए० । 'श-षोः सः' (११२६०) श० → स० । प्रथमा सि । 'अतः से?:' (३।२) सि० → डो० → ओ० एरिसो ॥१०५।।
नीड-पीठे वा ॥ ८।१।१०६ ॥ अनयोरीत एत्वं वा भवति ॥ 'नेड्डं नीडं । पेढं पीढं ॥ [नीडपीठे वा] नीडं च पीठं च = नीडपीठम्, तस्मिन् = नीडपीठे । सप्तमी ङि । वा प्रथमा सि ।
[नेड्डं नीडं] नीड (२) । अनेन वा ई० ए० । 'सेवाऽऽदौ वा' (२१९९) डस्य द्वित्वं-ड० → ड्ड० । प्रथमा सि । 'क्लीबे०' (३।२५) सि० → म्० । 'मोऽनु०' (१।२३) अनुस्वारः नेड्डं नीडं । - [पेढं पीढं] पीठ । अनेन पी० → पे० । 'ठो ढः' (१।१९९) ठ० → ढ० । प्रथमा सि । 'क्लीबे०' (३२५) सि० → म्० । 'मोऽनु०' (१९२३) अनुस्वारः पेढं पीढं ॥१०६।।
उतो मकलाऽऽदिष्वत् ॥८।१।१०७॥ मुकुल इत्येवमादिषु शब्देषु आदेरुतोऽत्वं भवति ॥
१. A. 'दुःख-दक्षिण-तीर्थे हे' । २. K. आपीडश्च । ३. B. C. नेड्डं नीड्डं । 1. J. L. M. नेडं नीडं ।
