________________
व्युत्पत्तिदीपिकाभिधान-ढुण्ढिकया समर्थिते सिद्धहेमप्राकृतव्याकरणे ॥
द्वि-दुमत्तो । दुआई । दुविहो । दुरेहो । दुवयणं ॥ बहुलाधिकारात् क्वचिद्विकल्पः - दुउणो बिउणो । दुइओ बिइओ ॥ क्वचिन्न भवति - द्विजः → दिओ । द्विरदः → दिरओ ॥ क्वचिद् ओत्वमपि - दोवयणं ॥ नि - णुमज्जइ । णुमण्णो || क्वचिन्न भवति - निवडइ । [द्विन्योरुत्] द्विश्च निश्च = द्विनी, तयोः = द्विन्योः । उत् प्रथमा सि ।
[दुमत्तो] द्वे मात्रे यत्र सः = द्विमात्रः । 'सर्वत्र०' (२७९) इति व्-लुक् । 'अनादौ०' (२१८९) तस्य द्वित्वं-त० → त्त० । 'हुस्वः संयोगे' (१९८४) मा० → म० । अनेन इ० → उ० - दि० → दु० । प्रथमा सि । 'अतः से?:' (३।२) सि० → डो० → ओ० दुमत्तो ।
[दुआई ] द्विजाति । 'सर्वत्र०' (२७९) व्लुक् । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) इति ज्लुक् । अनेन इ० → उ० - दि० → दु० । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) इति त्लुक् । प्रथमा सि । 'अक्लीबे सौ' (३।१९) दीर्घः -इ० → ई० । 'अन्त्यव्य०' (१।११) स्लुक् दुआई ।
[ दुविहो ] द्विविध । 'सर्वत्र०' (२।७९) व्लुक् । अनेन इ० → उ० -दि० → दु० । 'ख-घ-थ-ध-भाम्' (१।१८७) ध० → ह० । प्रथमा सि । 'अत: से?:' (३२) सि० → डो० → ओ० । 'डित्यन्त्य०' (२।१२११४) अलुक् दुविहो ।
[दुरेहो ] द्विरेफ । 'सर्वत्र०' (२६७९) व्लुक् । अनेन इ० → उ० -दि० → दु० । 'फो भ-हौ' (१।२३६) फ० → ह० । प्रथमा सि । 'अत: से?:' (३२) सि० → डो० → ओ० दुरेहो ।
[दुवयणं] द्विवचन । 'सर्वत्र०' (२७९) व्लु क् । अनेन इ० → उ० -दि० → दु० । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) इति च्लुक् । 'अवर्णो यश्रुतिः' (१।१८०) अ० → य० । 'नो णः' (१।२२८) न० → ण० । प्रथमा सि । 'क्लीबे०' (३।२५) सि० → म्० । 'मोऽनुस्वारः' (१९२३) अनुस्वारः दुवयणं ।
[दुउणो बिउणो] द्विगुण (२) । 'सर्वत्र०' (२७९) व्लुक् । अनेन इ० → उ० -दि० → दु० । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) इति ग्लुक । 'अतः से?ः' (३।२) सि० डो० - ओ० दउणो। 'द्वितीये० 'क-ग-ट-ड०' (१७७) इति द्लुक् । विकल्पत्वान्न इकारस्य उकारः बिउणो ।
[दुइओ बिइओ ] द्वितीय । 'सर्वत्र०' (२२७९) व्लुक् । 'पानीयादिष्वित्' (१।१०१) ई० → इ० । अनेन इ० → उ० - दि० → दु० । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) त्-य्लुक् । प्रथमा सि । 'अतः सेोंः ' (३२) सि० → डो० → ओ० दुइओ। द्वितीये "क-ग-ट-ड-त-द०' (२७७) द्लुक् बिइओ।
[दिओ] द्विज । 'सर्वत्र०' (२७९) व्लुक् । 'क-ग-च-ज०' (१।१७७) इति ज्लुक् । प्रथमा सि । 'अतः से?:' (३।२) सि० → डो० → ओ० दिओ ।
· [दिरओ] द्विरद । 'सर्वत्र०' (२७९) व्लुक् । 'क-ग-च-ज-त-द०' (१।१७७) लुक् । प्रथमा सि । 'अतः से?:' (३।२) सि० → डो० → ओ० दिरओ।
१. K.L. 'क-ग-च-ज०' (१२१७७) दलक। २. K. 'क-ग-च-ज०' (१११७७) द्लु क् ।
