Indian Philosophy

SR No.: 006972
Original Sutra Author: N/A
Author: Nagin J Shah
Publisher: Sanskrit Sanskriti Granthmala
Publication Year: 1998
Total Pages: 162
Language: English
Classification: Book_English
File Size: 14 MB

Page 140

ON VYAPTI
131
is generated only by some select individuals and no others, that is, by the individuals that are capable of performing the action in question.
Thus according to Dharmakirti, the necessities are apriori. They are present to the Intellect or mind prior to all experience. He holds that our mind is so made that from the very beginning it faces nature in the expectation that the latter will be uniform. The experience here plays only a psychological part, that is, it simply makes us conscious of a notion which the mind already possessed. In other words, experience is but an occasion for calling forth this notion into consciousness.31 This apriori view of Dharmakīrti is a natural deduction from the metaphysical doctrine of momentarism and its epistemological counterpart, viz. sensationism.
- Notes
1. वस्तुतस्तादात्म्यात् तदुत्पत्तेश्च । Nyayabindu II. 22 2. अतत्स्वभावस्यातदुत्पत्तेश्च तत्राप्रतिबद्धस्वभावत्वात् । Nyayabindu II. 23
See also Dharmottara's comment on the same. 3. अस्येदं कार्यं कारणं सम्बन्धि एकार्थसमवायि विरोधिचेति लैङ्गिकम्। Vaisesikasutras,
IX.. 18 4. शास्त्रे कार्यादिग्रहणं निदर्शनार्थं कृतम्, नावधारणार्थम्। Prasastapādabhāsya (with
Vyomavati etc. Chowkhamba Sanskrit Series No. 61) p. 562 5. तस्माद् यो वा स वाऽस्तु सम्बन्धः केवलं यस्यासौ स्वाभाविको नियतः स एव गमको
गम्यश्चेतर:-सम्बन्धीति युज्यते। Nyayavartikatatparyatika (Kashi Sanskrit
Series. No. 24), p. 165 6. तद्यथा अध्वर्यु: ओम् श्रावयन् व्यवहितस्य हेतुर्लिङ्गम्, चन्द्रोदयःसमुद्रवृद्धेः कुमुदविकाशस्य
च, शरदि जलप्रसादोऽगस्त्योदयस्येति । एवमादि तत् सर्वमस्येदमिति सम्बन्धमात्रवचनात् सिद्धम् । Prasastapādabhāsya, p. 563 See also Vyomavati on the same; Nyāyavārtikatātparyațīkā, pp. 161
163: Nyāyamañjari (Kashi Sanskrit Series No. 106), pp. 113-118 7. तुलोनामरसादीनां तुल्यकालतया न हि।
नामरूपादिहेतुत्वं न च तद्व्यभिचारिता ॥ तादात्म्यं तु कथञ्चित् स्यात् ततो हि न तुलान्तयोः । सास्नादीनां... चन्द्रार्वाक्परभागयोः। Akalankagranthatraya, p. 75 See also Siddhiviniscaya, 6.15