Illuminator of Jaina Tenets

SR No.: 006924
Original Sutra Author: N/A
Author: Tulsi Acharya
Publisher: Jain Vishva Bharati
Publication Year: 1985
Total Pages: 252
Language: English
Classification: Book_English
File Size: 25 MB

Page 45

Sutra 15 ]
Substance, Quality, Modes शब्दः। प्रायोगिको वैनसिकश्च । प्रयत्नजन्यः प्रायोगिकः, भाषात्मकोऽभाषात्मको वा। स्वभावजन्यो वैस्रसिक:- मेघादिप्रभवः। अथवा जीवाजीवमिश्रभेदादयं त्रैधा। मूर्तोऽयं नहि अमूर्तस्याकाशस्य गुणो भवति, श्रोत्रेन्द्रियग्राह्यत्वात्, न च श्रोत्रेन्द्रियपमूर्त गृह्णातीति।।
संश्लेषः बन्धः । अयमपि प्रायोगिकः सादिः, वैस्र सिकस्तु सादिरनादिश्च । ___सौक्ष्म्यं द्विविधम्-अन्त्यमापेक्षिकञ्च । अन्त्यं परमाणोः, आपेक्षिकं यथा-नालिकेरापेक्षया आम्रस्य ।
स्थौल्यमपि द्विविधम्-अन्त्यमशेषलोकव्यापिमहास्कन्धस्य, आपेक्षिकं यथा- अाम्रापेक्षया नालिकेरस्य । ___प्राकृतिः - संस्थानम् । तच्च चतुरस्रादिक मित्थंस्थम्, अनियताकारमनित्थंस्थम् ।
विश्लेषः--भेदः । स च पंचधा -(१) उत्करः - मुद्गशमीभेदवत् । (२) चूर्ण-गोधूमचूर्णवत् । (३) खण्ड:- लोहखण्डवत् । (४) प्रतरः--- अभ्रपटलभेदवत् । (५) अनुतटिकः-तटाकरेखावत् । कृष्णवर्णवहुल: पुद्गलपरिणाम विशेषस्तमः । प्रतिबिम्वरूपः पुद्गलपरिणामश्छाया। सूर्यादीनामुष्णः प्रकाश प्रातपः । चन्द्रादीनामनुष्णः प्रकाश उद्द्योतः । मण्यादीनां रश्मिः प्रभा। सर्व एव एते पुद्गलधर्माः । अत एतद्वानपि पुद्गलः ।
15. sabda-bandha-sauksmya-sthaulya-samstlāna-bheda-tamaśchāyātapod
dyotaprabhārāmś ca.
samhanya mänänām bhidyamānānām ca pudgalānām dhvanirūpaḥ parinämah sabdaḥ, prāyogiko vaisrasikaś ca. prayatnajanyaḥ prāyogikah bhāṣātmako'bhāṣātmako vā. 'svabhāvajanyo vaisrasikahmeghādiprabhavaḥ. athavä jivājīvamiśrabhedad ayam traidhā. mūrto'yam na hy amūrtasyākāśasya guņo bhavati, śrotrendriyagrāhyatvāt, na ca śrotrendriyam amūrtam grhņālīti. samslesah-bandhah. ayam api prayogikah sadih, vaisrasikas tu sādir anādiś ca.
sauksmyam dvividham-antyam āpekşikañca. antyam paramāņoh, āpeksikam yathā-nālikerāpekṣayā āmrasya,