________________
(૩) ઇ-અનુકંપા (જીવરક્ષા) ની, જેમાં 1-સ્તુતિ કરવામાં આવી હોય, તેને અનુ અર્થાત પ્રવચન કહે છે, એ
અનુ–પ્રવચન-નું ચા-કથન કરવું, તે અનુગ કહેવાય છે.
આ અનુગ ચાર પ્રકારનો છે – [૧] ચરણકરણનુગ [૨] ધર્મકથાનુગ. [3] ગણિતાનુયેગ.
[૪] દ્રવ્યાનુયોગ.
ચરણકરણાનુયોગ કા નિરૂપણ
(૧) ચરણકરણનુગ જેના વડે સંસાર રૂપી સમુદ્રનો બીજો (સામે) કિનારો અર્થાત્ ચૌદમુ ગુણસ્થાન પ્રાપ્ત થાય, તેને ચરણ (મૂલગુણ ) કહે છે. વ્રત આદિને પણ ચરણ કહે છે. તે સીર પ્રકાર છે, જે કે –
૫ વ્રત, ૧૦ શ્રમણધર્મ, ૧૭ સંયમ, ૧૦ વૈયાવૃત્ય (વેયાવચ્ચ ), ૯ બ્રહ્મચર્યનીવાડ, ૩ સમ્યગ જ્ઞાન-દર્શન–ચારિત્ર, ૧૨ તપ, ૪ :ક્રોધ-માન-માયા -લોભનો નિગ્રહ. એ સત્તર પ્રકારને ચરણ છે.”
ચરણની જે પુષ્ટિ કરે તે કરણ કહેવાય છે, અર્થાત્ ઉત્તરગુણ કહેવાય છે. પિંડશુદ્ધિ આદિ પણ કરણ કહેવાય છે. તેને પણ સીત્તર પ્રકાર છે, જેવા કે–
૪ પિંડવિશુદ્ધિ, ૫ સમિતિ, ૧૨ ભાવના, ૧૨ પડિમા, ૫ ઇંદ્રિયનિગ્રહ, ૨૫ પડિલેહુણ, ૩ ગુણિયે, ૪ અભિગ્રહ : એ પ્રમાણે કરણના ૭૦ ભેદે છે. ”
જેમાં ભગવાનના કથનને અનુસરીને એ બેઉ-ચરણ અને કરણ-નું પ્રતિપાદન કરવામાં આવે છે, તે ચરણ-કરણાનુ છે.
આ અનુગમાં આઠ સૂત્ર છે –(૧) આચારાંગ સૂત્ર, (૨) પ્રજગ્યાકરણ સૂત્ર, (૩) દશવૈકાલિક સૂત્ર, (૭) બૃહત્ક૯પ આદિ ચાર છેદસૂત્ર, (૮) આવશ્યકસૂત્ર. આ આઠે સૂત્રમાં મુખ્યત્વે કરીને ચરણ અને કરણનું વર્ણન છે જેથી તે ચરણકરનુયેમમાં આવે છે.
જેમ અગરબત્તીની સાથે તેની આધારભૂત એક વાંસની સળી પણ હોય છે, પણ મુખ્યતા તે અગરબત્તીની જ છે, તેમ આ ચારે અનુગોમાં આ ચરણકરણાનુંયેગનીજ મુખ્યતા છે. બાકીના ત્રણ અનુયોગ તેના પે શાક છે, તેથી તેનાજ અંગરૂપ છે.
મંગલાચરણ
(૨) ધર્મસ્થાનુગ દુર્ગતિમાં પડતા જીને જે ધાર–ધારણ કરી રાખીને–ઉંચે ધરી રાખે (પડવા ન દે), તેને ધર્મ કહે છે. ધર્મનું કથન કરવું, તે ધર્મકથા કહેવાય છે. કહ્યું છે કે
ઉપાશક દશાંગ સુત્ર
