________________
ज्ञानवन्द्रिकाटीका-शानभेदाः
ननु 'अंगुलमावलियाणं भागमसंखेज्ज' इत्यादिना परस्परसम्बन्धत्वेनावधि विषयतया प्रोक्तयोर्जघन्ययोर्मध्यमयोरुत्कृष्टयोश्च क्षेत्रकालयोरंगुलावलिकाऽसंख्येयभागादिरूपयोः सम्बन्धिनां परस्परतः प्रदेशानां समयानां च संख्यामाश्रित्य किं तुल्यत्वम् ?, उत हीनाधिकत्वम् ?, उच्यते-हीनाधिकत्वम्, तथाहि-आवलिकाया असंख्येयभागे जघन्यावधिविषये ये असंख्याः समयास्तदपेक्षया अङ्गुलस्यासंख्येयभागेजघन्यावधिविषये एव ये असंख्येया नभःप्रदेशास्ते असंख्येयगुणाः, एवं सर्वत्राप्यवधिविषयात् कालादसंख्येयगुणत्वमवधिविषयस्य क्षेत्रस्यावगन्तव्यम्।गा.७) से काल की वृद्धि में द्रव्यादिकों में नियमतः वृद्धि का, क्षेत्रवृद्धि होने पर कालवृद्धि में भजनीयता का, तथा द्रव्यपर्यायों में नियमतः वृद्धि का, द्रव्यप्रर्यायों की वृद्धि में क्षेत्र और काल की भजनीयता का, द्रव्यवृद्धि में पर्यायों की नियमतः वृद्धि का और पर्यायवृद्धि में द्रन्यवृद्धि की भजनीयता का स्पष्टीकरण किया गया है।
शंका--" अंगुलमावलियाणं भागमसंखेज्ज" इत्यादिगाथाद्वारा परस्पर सम्बन्ध होने से अवधिज्ञान के विषयभूत प्रकट किये क्षेत्र और काल कि-जो जघन्य मध्यम, एवं उत्कृष्ट रूप में वर्णित हुए हैं तथा जो अंगुल एवं आवलिका के असंख्येय भाग आदि रूप से प्रकट किये गये हैं ऐसे क्षेत्रके प्रदेशों की, और कालके समयों की संख्या में आपस में तुल्यता है या हीनाधिकता है ?
उत्तर-हीनाधिकता है, वह इस प्रकार से है-जघन्य अवधिज्ञान का विषयभूत जो आवलिका का असंख्यातवां भागरूप काल है उसमें કેમાં નિયમતઃ વૃદ્ધિનું, ક્ષેત્ર વૃદ્ધિ થતાં કાળવૃદ્ધિમાં ભજનીયતાનું, તથા દ્રવ્ય પર્ધામાં નિયમતઃ વૃધ્ધિનું, દ્રવ્ય-પર્યાની વૃધિમાં ક્ષેત્ર અને કાળની ભજની યતાનું, દ્રવ્યવૃદ્ધિમાં પર્યાની નિયમિત વૃધ્ધિનું અને પર્યાયવૃધિમાં દ્રવ્ય વૃધિની ભજનીયતાનું સ્પષ્ટીકરણ કરાયું છે.
श-"अंगुलमावलियाण भागमसंखेज्ज." त्याशियाद्वारा ५२२५२ સંબંધ હોવાથી અવધિજ્ઞાનના વિષયભૂત પ્રગટ કરેલ ક્ષેત્ર અને કાળના કે-જે જઘન્ય મધ્યમ અને ઉત્કૃષ્ટ રૂપે વર્ણવાયેલા છે તથા જે અંગુલ અને આવલિકાના અસંખ્યય ભાગ આદિ રૂપે પ્રગટ કરેલ છે એવા ક્ષેત્રના પ્રદેશોની અને કાળના સમયની સંખ્યામાં અંદર-અંદર તુલ્યતા છે કે હીનાધિકતા છે?
उत्तर-हीनाधिता छ, त मा प्रभारी छ-४धन्य अवधिज्ञानना विषय. ભૂત જે આવલિકાને અસંખ્યાતમાં ભાગરૂપ કાળ છે તેમાં જેટલા અસંખ્યાત
શ્રી નન્દી સૂત્ર
