________________
नन्दीसूत्रे मूलम्-से किं तं नाणं ? । नाणं पंचविहं पन्नत्तं, तं जहाआभिणिबोहियनाणं, सुयनाणं, ओहिनाणं, मणपज्जवनाणं, केवलनाणं ॥ सू० १॥
छाया-अथ किं तद् ज्ञानम् ? । ज्ञानं पञ्चविधं प्रज्ञप्तं, तद् यथा-१ आमिनिबोधिकज्ञानं, २ श्रुतज्ञानम् , अवधिज्ञानं, ४ मनःपर्यवज्ञानं, ५ केवलज्ञानम् ।।
टीका-ज्ञानपदार्थस्य तत्त्वं जिज्ञासमानः श्रीजम्बूस्वामी श्रीसुधर्मस्वामिनं पृच्छति-'से किं तं नाणं' इति । अथ किं तज्ज्ञानम् ? ' अथ' इति प्रश्नार्थकः तत्-प्रसिद्ध ज्ञानं किम्-किंस्वरूपम् = हे भदन्त ! ज्ञानस्य स्वरूपं किमस्ति, तत् कृपया वर्ण्यतामित्यर्थः । श्रीसुधर्मा स्वामी जम्बूस्वामिनं प्रत्याह-नाणं पंचविहं पणत्तं' इत्यादि । ज्ञान-ज्ञप्तिर्वस्तुस्वरूपावधारणमित्यर्थः। ज्ञानावरणीयकर्मक्षयक्षयोपशमजनितो बोधरूप आत्मपर्यायः। तत् पञ्चविधं पञ्चप्रकारकं मूलभेदापेक्षयेत्यर्थः, प्रज्ञप्त-प्ररूपितम् , तीर्थङ्करैरित्यर्थः ।
'पन्नत्तं' इति पदेन-'यथा तीर्थकरैः प्रतिबोधितस्तथा कथयामि' इति सूचितम् ।
तद् यथेति । यथा-येन प्रकारेण, तत्-पञ्चविधं भवति, स प्रकारः प्रदश्यतेआभिनिबोधिकज्ञानं, श्रुतज्ञानम् , अवधिज्ञानं, मनःपर्ययज्ञानं, केवलज्ञानं चेति ।
सुधर्मास्वामी से जंबूस्वामी पूछते हैं कि-हे भदन्त ! जिन ज्ञानों का इस सूत्रमें वर्णन किया गया है वे ज्ञान कितने और कौन २ से हैं। इसके उत्तरमें श्रीसुधर्मा स्वामी जम्बूस्वामीसे कहते हैं कि-वे पांच प्रकारके हैं और उनके नाम इस प्रकार हैं-१ आभिनिबोधिकज्ञान, २ श्रुतज्ञान, ३ अवधिज्ञान, ४ मनःपर्ययज्ञान, ५ केवलज्ञान ।
भावार्थ-ज्ञानपदार्थके स्वरूपको जानने की इच्छासे श्री जंबूस्वामी श्रीसुधर्मा स्वामीसे पूछ रहे हैं कि ज्ञानका स्वरूप क्या है ? इसके उत्तरमें
જંબુસ્વામી સુધર્માસ્વામીને પૂછે છે-“હે ભદન્ત ! જે જ્ઞાનેનું આ સૂત્રમાં વર્ણન કરાયું છે તે જ્ઞાન કેટલાં અને ક્યાં કયાં છે?” તેના જવાબમાં શ્રી ધર્માસ્વામી જબૂસ્વામીને કહે છે-“તે પાંચ પ્રકારનાં છે અને તેમનાં नाम २मा प्रमाणे छ:-(१) मालिनियाधिशान, (२) श्रुतज्ञान (3) अवधि ज्ञान (४) मन:पय यज्ञान मने (५) उशान.. - ભાવાર્થ-જ્ઞાનપદાર્થના સ્વરૂપને જાણવાની ઈચ્છાથી શ્રી જખ્ખસ્વામી શ્રી સુધર્માસ્વામીને પૂછે છે કે જ્ઞાનનું શું સ્વરૂપ છે? તેના જવાબમાં તેમને
શ્રી નન્દી સૂત્ર
