________________
२९६
उत्तराध्ययनसूत्रे स्वयमेव लोचं कृतवान् । शासनदेवतया सदोरकमुखवस्त्रिका रजोहरणादिमुनि वेषः प्रदत्तः । ततोऽसौ मुनिवेषं धृत्वा द्रव्यभावतो मुनिर्भूत्वा राज्ञः समीपे समा. गतः । राज्ञा कथितम्-त्वया विचारितं किम्?, कपिलमुनिः स्वकीयमनोरथश्रेणी निवेद्य कथयति
___ जहा लाहो तहा लोहो, लाहा लोहो विवइडइ ।
दोमासकयं कज्जं, कोडिए विन निट्ठियं ॥१॥ इति विचार्य तृष्णा विमुच्य संयमी जातोऽस्मि । नृपेणोक्तम्-कोटिमपि
इस प्रकार विचार करते २ उसको वैराग्यवशात् जातिस्मरण ज्ञान उत्पन्न हो गया। स्वयं बुद्ध बने हुए कपिल ने उसी समय शिर के केशों का अपने हाथ से लोंच किया, शासन देवता ने आकर वहीं पर उसको मुनिवेष प्रदान किया-सदोरकमुखवस्त्रिका एवं रजोहरण आदि इसको प्रदान किये । मुनिवेष को धारण कर द्रव्य एवं भाव दोनों रूप से मुनि होकर फिर यह वहां से राजा के पास पहुँचा । राजा ने कपिल को आया हुआ देखकर कहा कहो तुमने विचार कर लिया? कपिल मुनि ने राजा से अपने मनोरथों की परंपरा का जिकर करते हुए कहा।
"जहा लाहो तहा लोहो, लाहा लोहो विवड्ढइ ।।
दो मासक्यं कज्जं, कोडिए वि न निहि यं ॥१॥ हे राजन् ! क्या कहूं-जैसे २ लाभ होता है वैसे २ इस जीव को लोभ बढता जाता है, जैसे -मैं दो मासे सोने की इच्छा से आया, किन्तु वह मेरी इच्छा आज करोड़ सोनयों ( सुवर्ण मुद्राओं ) से भी
જાતિસ્મરણ જ્ઞાન ઉત્પન્ન થયું. સ્વયં બુદ્ધ બનીને કપિલે એજ વખતે માથાના વાળને પોતાના હાથથી જ લોચ કર્યો તે સમયે શાસન દેવતાએ આવીને એ સ્થાને તેમને મુનિશ પ્રદાન કર્યો તેમાં સરકમુખસ્ત્રીકા અને રજોહરણ આદિ અર્પણ કર્યા. ઋનિ વેશને ધારણ કરી દ્રવ્ય અને ભાવ બનને રૂપથી મુનિ થઈને ત્યાંથી તે રાજાની પાસે પહોંચ્યા. કપિલને આવેલા જોઈને રાજાએ કહ્યું-કહો તમે વિચાર કરી લીધે? કપિલ મુનિએ રાજાને પિતાના મનોરથની ५२५२१ समजावीने घु
"जहा लाहो तहा लोहो, लाहा लोहो विवढई।
दो मासक्यं कज्ज, कोडिए वि न निट्टियं ॥ १ ॥
હે રાજન! શું કહું? જેમ જેમ લાભ થાય છે તેમ તેમ આ જીવને લભ વધતું જાય છે. જેમ હું બે માસા સોનાની ઈચ્છાથી આવ્યો, પરંતુ મારી એ ઈચ્છા વધી વધીને એક કરોડ સુવર્ણમુદ્રાથી પણ શાંત ન થઈ શકી આ
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૨
