Page Text
________________
अध्ययन ५ उ. १ गा० १३ गोचर्या कायचेष्टाप्रकार:
सान्वयार्थः–मुणी-गोचरीमें घूमता हुआ साधु अणुन्नए-द्रव्यसे ऊंचा नहीं देखनेवाला, भावसे जात्यादिगवरहित नावणए-द्रव्यसे शरीरको अत्यन्त नहीं नमानेवा. ला, भावसे दीनतारहित अप्पहिवे मिलनेवाले आहार आदिके विचारसे रहित अणाउलेइष्ट अनिष्ट आहार आदिकी प्राप्ति होना न होना आदि व्याकुलतासे रहित (साधु, इंदियाई-श्रोत्र आदि इन्द्रियोका जहाभागं यथाक्रम अर्थात् जिस समय जिस इन्द्रियका वि. षय उपस्थित हो उस समय उस इन्द्रियका दमइत्ता दमन-निग्रह करके-चरे-विचरे ॥१३॥
टीका-अनुन्नत:-अनुच्छितः, स च द्रव्यत ऊर्ध्वानवलोकयिता, भावतो जात्यादिगवरहितः, नावनतः नातिप्रहः, स द्रव्यतो नातीवनताङ्गः भावतो दैन्यरहितः । अप्रहृष्टः अप्रमुदितः उपलप्स्यमानाहारवस्त्रपात्रादिभावनाजन्यप्रमोदरहित इत्यर्थः, अनाकुला अक्षुब्धः इष्टऽलाभाऽनभीष्टलाभभाबनाजनित मनःक्षोभवर्जित इत्यर्थः, मुनिः इन्द्रियाणि श्रोत्रादीनी यथाभाग-भज्यते-सेव्यते इति भागो विषयः, भागमनतिक्रम्य यथाभाग-यथाविषयं यस्येन्द्रियस्य यो विषयः सम्प्राप्तस्तमनुसृत्येत्यर्थः, दमयित्वा निगृह्य मनोज्ञा-ऽमनोज्ञशब्दादिविषयेषु रागापरागपरित्याग कृत्वेत्यर्थः, चरेत् ।
_ 'अणुन्नए' 'नावणए' इत्येताभ्यामीर्यायतनाऽहङ्कारवर्जनदैन्यराहित्यानि सुचितानि । 'अप्पहिडे' इत्यनेन माध्यस्थ्यं वोधितम । 'अणाउले' इतिपदेन साधो रसलोलुप
चलनेका प्रकार कहते हैं-'अणुन्नए.' इत्यादि।
मार्ग में चलते समय साधु अनुन्नत अर्थात् द्रव्य से ऊपरकी ओर न देखता हुआ, और भाव से जाति कुल आदिके अभिमान से रहित नावनत अर्थात् द्रव्य से अत्यन्त न झुका हुआ तथा भाव से दोनतारहित अपहृष्ट अर्थत् मिलनेवाले आहार आदिके विचार से प्रमोद रहित अनाकुल अर्थात् इष्टकी अप्राप्ति तथा अनिष्ट को प्राप्ति के विचारसे उत्पन्न होनेवाली व्याकुलता से रहित मुनि जहाँ जिस इन्द्रिय का विषय उपस्थित हो वहाँ उस इन्द्रिय का दमन करके अर्थात् मनोविषयमें राग और अमनोज्ञ विषयमें द्वेषका परित्याग करता हुआ भिक्षा आदिके लिए विचरे ।
'अणु-नए' और 'नावणए' इन दो पदोंसे ईर्याकी यतना, अहङ्कारका परिहार और दोनता का त्याग सूचित किया है । 'अप्पहिडे' पद से मध्यस्थता प्रगट की है । 'अणाउले' पद से
यासवान। २ छ-अणुन्नए० त्याहि.
માર્ગમાં ચાલતી વખતે સાધુ અનુન્નત અર્થાત દ્રવ્યથી ઉપરની બાજુએ ન જતાં અને ભાવથી જાતિકુળના અભિમાનથી રહિત, નાવનત અર્થાત્ દ્રવ્યથી અત્યન્ત ન નમ્યા વિના તથા ભાવથી દીનતા–રહિત, અપ્રહણ અર્થાત મળવાવાળા આહારાદિના વિચારથી પ્રમોદરહિત, અનાકુલ અર્થાત્ ઈષ્ટનિ અપ્રાપ્તિ તૈથા અનિષ્ટની પ્રાપ્તિના વિચારથી ઉત્પન્ન થનારી વ્યાકુળ તાથી રહિત જ્યાં જે ઇંદ્રિય વિષય ઉપસ્થિત હોય ત્યાં તે ઇંદ્રિયનું દમન કરીને અર્થાત મનેણ-વિષયમાં રાગ અને અમને જ્ઞ-વિષયમાં શ્રેષને પરિત્યાગ કરતાં, ભિક્ષા આદિને માટે वियरे.
अणुन्नए भने नावणए ये मे शोथी ध्यानी यतन मरना पडा अन हीन
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્રઃ ૧
| SR No. | 006367 |
| Book Title | Agam 29 Mool 02 Dasvaikalik Sutra Part 01 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1974 |
| Total Pages | 480 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_dashvaikalik |
| File Size | 27 MB |