SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 734
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ ७२३ सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टीका सू० ८२ चतुर्दशप्राभृतम् शिष्येभ्य उपदिशेत् ॥ पुन गौतमः प्रश्नयति-'ता कहं ते अंधगारपक्खाओ दोसिणा पक्खे दोसिणा बढ़ आहिएति-वएज्जा' तावत कथं ते अन्धकारपक्षतो ज्योत्स्ना पक्षे ज्योत्स्ना बद्दी आख्याता इति वदेत् ॥ तावदिति पूर्ववत् कथं-केन प्रकारेण ते-त्वया भगवन् ।, अन्धकारपक्षतः-अन्धकारपक्षापेक्षया ज्योत्स्ना पक्षे प्रभूता ज्योत्स्ना आख्याता इति कथय ! ॥ ततो भगवानाह-ता अंधगारपक्खाओ णं दोसिणा पक्खं अयमाणे चंदे चत्तारि बायाले मुहुत्तसए छत्तालीसं च बावट्ठिभागे मुहुत्तस्स जाई चंदे विरज्जइ' तावत् अन्धकारपक्षतः खलु ज्योत्स्नापक्षमयमान श्चन्द्रश्चत्वारि द्वाचत्वारिंशतानि मुहर्तशतानि षट चत्वारिंश च द्वापष्टिभागान् मुहूर्तस्य यावत् चन्द्रो विरज्यते ॥-तावदिति पूर्ववत् यदा खल चन्द्रोऽन्धकारपक्षतो ज्योत्स्नापक्षमयमान:-अन्धकारपक्षमुपभुज्य ज्योत्स्ना पक्षमाददानो भवति तदा खलु चत्वारि मुहूर्त्तशतानि द्वाचत्वारिंशानि द्विचत्वारिंशदधिकानि-द्विचत्वारिंशदधिकानि चत्वारिशतानि मुहूर्तानामेकस्य च मुहूर्तस्प षट्चत्वारिंशतं द्वाषष्टिभागान् यावत् ज्योत्स्ना शनैः शनै निरन्तरं प्रवर्द्धते अत आह-यानि-यावत चन्द्र विरज्यते-प्रकाशितो भवति, शनैः शनैः राहुविमानेन अनावृतस्वरूपो भवति-क्रमशः प्रकाशितो भवति, अत्र मुहूर्त्तसंख्या गणितभावना च पूर्वोक्तवदेव भावनीया, किमत्र पिष्टपेषणेन, कथमनावृत्ती भवतीत्यत आह-तं जहा-पढमाए पढमं भागं वितीयाए बितीयं भागं जाव पण्णरसीए ज्जा) हे भगवन् ! अन्धकार पक्ष की अपेक्षा से शुक्लपक्ष में अधिक प्रकाश किस प्रकार से कहा है ? सो कहिये। उत्तर में श्री भगवान् कहते हैं-(ता अंधगारपक्खाओ णं दोसिणापक्ख अयमाणे चंदे चत्तारि बायाले मुहुत्तसए छत्तालीसं च बावहिभागे मुहत्तस्स जाइं चंदे विरजइ) जब चंद्र अन्धकार पक्ष से शुक्लपक्ष में प्रवेश करे तब चार सो बयालीस मुहूर्त तथा एक मुहूर्त का बासठिया छियालीस भाग ज्योत्स्ना धीरे धीरे निरन्तर प्रवृद्ध होती है। अतएव कहते हैं-जितना काल चंद्र प्रकाशित होता है, उतना धीरे धीरे राहु विमान से अनावृत होकर क्रमशः प्रकाशित होता है। यहां पर मुहूर्त संख्या एवं गणितभावना पूर्वकथित प्रकार से समझ लेवें । यहां पर पुनः पिष्टपेषण नहीं करते। પક્ષ કરતાં શુકલપક્ષમાં વધારે પ્રકાશ કેવી રીતે કહેલ છે? તે કહે. ઉત્તરમાં શ્રી ભગવાન કહે छ.-(ता अंधगारपक्खाओ णं दोसिणापक्ख अयमाणे चंद चत्तारि बायाले मुहुत्तसए छत्तालीसंच बावद्विभागे मुहुत्तस्स जाई चदे विरज्जइ) न्यारे पक्षमाथी शुपक्षमा प्रवेश ४२ त्यारे ચારસો બેંતાલીસ મુહુર્ત તથા એક મુહૂર્તના બાસઠિયા બેંતાલીસભાગ પ્રકાશ ધીરે ધીરે નિરંતર વધતું જાય છે. તેથીજ કહે છેકે–જેટલે સમય ચંદ્ર પ્રકાશિત રહે છે, તેટલે ધીમે ધીમે રાહ વિમાનથી ઉઘાડે થઈને કમપૂર્વક પ્રકાશમાન થાય છે. અહીંયાં મુહૂર્ત સંખ્યા અને ગણિત ભાવનાપૂર્વે કહેલ પ્રકારથી સમજી લેવું. તે સંબંધી અહીં ફરીથી શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: ૨
SR No.006352
Book TitleAgam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi
Original Sutra AuthorN/A
AuthorGhasilal Maharaj
PublisherA B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Publication Year1982
Total Pages1111
LanguageSanskrit, Hindi, Gujarati
ClassificationBook_Devnagari, Agam, Canon, & agam_suryapragnapti
File Size77 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy