Page Text
________________
५९३
सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टीका सू० ७६ द्वादश'प्राभृतम् योगमुपागतः-पुष्यनक्षत्रेण सह योग मुपागतः सन् सः-प्रसिद्धः सूर्यः सर्वा अपि आवृत्ती:पश्चापि दक्षिणायनप्रवृत्तीः श्रावणे मासे करोतीत्यर्थः ॥ अवैकोनविंशत्यादि मुहूर्तादिकं कथमुपपद्यत इति चेत्तदाऽत्रापि पूर्ववदेव, अत्रैव प्रथमावृत्तौ प्रदर्शितगणितक्रमेण त्रैराशिकानुपातेन अङ्काः सप्नुत्पद्येरन्, तत्रानुपातो यथा यदि दशभिरयनैः पञ्च सूर्य नक्षत्रपर्यायालभ्यन्ते तदा द्वाभ्यां कति ? इत्येव मत्र राशित्रयस्य स्थापना यथा-४- १ अत्रान्त्येन रााशिना द्विकरूपेण मध्यमो रशिः पञ्चकरूपो गुणितो जातो दश १० । आयेन राशिना दशकरूपेण भक्तश्च जात मेकं लब्धिप्रमाणमिति, अथात्र सप्तषष्टिभागरूपो नक्षत्रपर्यायः (१८३०) त्रिंशदधिकानि अष्टादशशतानि भवन्ति । तत्र शतभिषा प्रभृतीनि षट् नक्षत्राणि अर्द्धक्षेत्राणि, तेन सप्तषप्टेरर्दू सात्रयस्त्रिंशद्भवन्ति-५-३३३ अत एते पमिर्गुण्यन्ते, (३३ सभी अर्थात् दक्षिणायन संबंधी पांचों आवृत्तियां श्रावणमास में प्रवर्तित करता है। यहां पर उन्नीस मुहर्तादि प्रमाण किस प्रकार होता है ? इसके लिये कहते हैं-यहां पर भी पहले प्रथम आवृत्ति में कहे गये गणितक्रम से त्रैराशिक की स्थापना करके अंक उदभावित करलेवें । उसका अनुपात इस प्रकार से है-यदि दश अयनों से पांच सूर्य नक्षत्र पर्याय लभ्य होते हो तो दो अयनों से कितने लभ्य हो सकते हैं ? इसके लिये इस प्रकार से तीन राशि की स्थापना करे जैसे कि - १ यहां पर दो रूप अन्त्यराशि से पांच रूप मध्य की राशिका गुणाकरे गुणा करने से दस होते हैं । तत्पश्चात दश रूप आद्य राशि से भाग करे तो एक लब्ध होता है। अब सडसठ भाग रूप नक्षत्र पर्याय (१८३०) अठारह सो तीस होते हैं, । वहां शतभिषा आदि छ नक्षत्र अर्द्ध क्षेत्र वाले हैं अतः सडसठ का आधा साडे तेतीस होते हैं। =३३३ इनको छह से गुणा करे (३३३)+६ +६-६७+२०१ । इस प्रकार दोसो एक બધી એટલે કે દક્ષિણાયન સંબંધી પાંચે આવૃત્તિ શ્રાવણમાસમાં પ્રવર્તિત કરે છે, અહીંયાં ઓગણીસ મુહૂતિ પ્રમાણ કેવી રીતે થાય છે? તે જાણવા માટે કહેવામાં આવે છે-અહીંયાં પણ અગાઉ પહેલી આવૃત્તિના ક્રમમાં કહેવામાં આવેલ ગણિતના ક્રમથી રાશિકની સ્થાપના કરીને ઉદ્દભાવિત કરી લેવા. તેને અનુપાત આ પ્રમાણે છે-જે દસ અયનોથી પાંચ સૂર્ય નક્ષત્ર પર્યાય લભ્ય થાય તો બે અયનોથી કેટલા પર્યાય લભ્ય થઈ શકે ? આ જાણવા માટે નીચે પ્રમાણે ત્રણ शशिनी स्थापना ४२वी भ 3-4+18. मी २त्य राशि मे थी पांय ३५ મધ્યરાશિને ગુણાકાર કરે. ગુણાકાર કરવાથી દસ થાય છે. તે પછી દસરૂપ પહેલી રાશીથી તેને ભાગ કરે તે એક લબ્ધ થાય છે. હવે સડસઠ ભાગ રૂપે નક્ષત્ર પર્યાય ૧૮૩૦ અઢાર ત્રીસ થાય છે. અહીં શતભિષા વિગેરે છ નક્ષત્રો અર્થ ક્ષેત્રવાળા છે. તેથી સડसहना अर्धा सातत्रास थाय छे. ६५=331 मानी थी शु॥४॥२ ४२॥ (3३३)+६७
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર : ૨
| SR No. | 006352 |
| Book Title | Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1982 |
| Total Pages | 1111 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_suryapragnapti |
| File Size | 77 MB |