Page Text
________________
सूर्यप्रज्ञप्तिसूत्रे शिरा पुष्यं हस्तश्चित्रा अनुराधा ॥-तत्र-तेषामष्टाविंशते नक्षत्राणां मध्ये यानि नक्षत्राणि खलु पश्चादभागानि-दिवसस्य पश्चिम भागगतानि-दिवसस्य यः पश्चात्तनो भागस्तत्रगतस्य चन्द्रयोगस्यादि मधिकृत्य विद्यते येषां तानि पश्चाद्भागानि-दिवापश्चिमगतानि, समक्षेत्राणि-सम्पूर्णाहोरात्रव्याप्तानि अतएव त्रिंशन्मुहर्तानि-नाक्षत्रि पष्टिपटिकातुल्यकालव्याप्तानि यानि तानि नक्षत्राणि कथितानि सन्ति-प्रज्ञप्तानि सन्ति तानि दशसंख्याकानि सन्ति । तद्यथा-तेषां नामानि यथा अभिजित् श्रवणो धनिष्ठा रेवती अश्विनी मृगशिरा पुष्यं हस्तश्चित्रा अनुराधा चेति दशनक्षत्राणि पश्चिमभागगतानि सम्पूर्णाहोरात्र व्याप्तानि त्रिंशन्मुहूर्तात्मककालगतानि सन्ति ॥ एतेषामपि गणितभावना पूर्ववदेव भावनीयेति ॥ तथा-'तत्थ जे ते णक्खत्ता णतंभागा अद्धद्धक्खेत्ता पण्णरसमुहुत्ता पण्णता ते णं छ, तं जहा-सयभिसया भरणी अहा अस्सेसा साती जेट्टा' तत्र यानि तानि नक्षत्राणि नक्तंभागानि अपाद्धक्षेत्राणि पश्चदशमुहर्तानि प्रज्ञप्तानि तानि षट, तद्यथाशतभिषा भरणी आर्दा अश्लेषा स्वाती ज्येष्ठा ॥-तत्र-तेषामष्टाविंशते नक्षत्राणां मध्ये यानि खलु नक्षत्राणि एतादृशानि खलु यानि नतंभागानि-रात्रिंगतानि-नक्तं-रात्रौ चन्द्र. योगस्यादि मधिकृत्य भाग:-अवकाशो विद्यते येषां तानि नक्तंभागानि-रात्रिभागगतानीति अतएव पञ्चदश मुहूर्तानि-पञ्चदशमुहूर्त्तव्याप्तकालगतानि अपार्द्धक्षेत्राणि-अर्द्धमात्रक्षेत्रव्याप्तानि-अपगतं-बहिनिःसृतम् अर्द्धम्-अर्द्धभागं यस्य तत् अपार्द्धम्-अर्द्धमात्रं क्षेत्र येषां तानि अपार्द्धक्षेत्राणि पञ्चदशमुहूर्तमात्रकालव्याप्तानि यानि नक्षत्राणि प्रज्ञप्तानिप्रतिपादितानि सन्ति तानि खलु षट् संख्याकानि सन्ति, तेषां नामानि क्रमेण यथा-शतप्रकार से हैं-अभिजित् श्रवण धनिष्टा रेवती अश्विनी मृगशिरा पुष्य हस्त चित्रा एवं अनुराधा इस प्रकार ये दप्त नक्षत्र पश्चिमभाग गत संपूर्ण अहोरात्र व्याप्त तीसमुहूर्त प्रमाणकाल गत होते हैं, इसकी गणित भावना भी पूर्ववत् भावित करलेवें, तथा (तत्थ जे ते णक्खत्ता णत्तंभागा अद्धद्धक्खेत्ता पण्णरसमुहत्ता पण्णत्ता तेणं छ, तं जहा-सयभिसया भरणो अद्दा अस्सेसा साती जेट्ठा) ये अठाइस नक्षत्रों में जो नक्षत्र नक्तं भाग माने रात्रि गत होते हैं, अत एव पंद्रह मुहूर्त व्याप्त कालगत अपार्द्धक्षेत्र में व्याप्त जो नक्षत्र प्रतिपादित किया है ऐसे नक्षत्र छह होते हैं उनके क्रमशः नाम इस प्रकार से हैं-शतછે અભિજીત શ્રવણ ધનિષ્ઠા રેવતી અશ્વિની મૃગશિર પુષ્ય હસ્ત ચિત્રા અને અનુરાધા આ પ્રમાણેના આ દસ નક્ષત્ર પશ્ચિમ ભાગગત સંપૂર્ણ અહોરાત્ર વ્યાપ્ત ત્રીસ મુહૂર્ત પ્રમ ણ કાળગત હોય છે, આ ગણિત પ્રક્રિયાની ભાવના પણ પૂર્વવત સમજી લેવી. તથા (तत्थ जे ते णक्खत्ता णतंभागा अद्धद्धक्खेत्ता पण्णरसमुहुत्ता पण्णत्ता ते ण छ, तं जहा सयभिसया भरणी अद्दा अस्सेसा सातो जेद्वा) मा अढा२ नक्षत्रामा नक्षत्र नभाग એટલે કે રાત્રાગત હોય છે, અતએ પંદર મુહૂર્ત વ્યાપ્ત કાળ ગત અપાઈ ક્ષેત્રમાં વ્યાપ્ત
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: ૧
| SR No. | 006351 |
| Book Title | Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1981 |
| Total Pages | 1076 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_suryapragnapti |
| File Size | 74 MB |