________________
९२०
प्रज्ञापनासूत्र पज्जवा पण्णत्ता' हे भदन्त ! तत्-अथ, केनार्थेन-कथं तावद् , एवम्-उक्तरीत्या उच्यते यद्-उत्कृष्टप्रदेशिकानां स्कन्धानामनन्ताः पर्यवाः प्रज्ञप्ताः ? इति, भगवान् आह-'गोयमा !' हे गौतम ! 'उकोसपएसिए खंधे उकोसपएसियस्स खंधस्स दवट्ठयाए तुल्ले' उत्कृष्टप्रदेशिकः स्कन्धः उत्कृष्टप्रदेशिकस्य स्कन्धस्य द्रव्यार्थतया तुल्यो भवति, 'पएसट्टयाए तुल्ले' प्रदेशार्थतया तुल्यो भवति, 'ओगाहणट्टयाए चउट्ठाणवडिए' अवगाहनार्थतया-अवगाहनापेक्षया चतु:स्थानपतितो भवति, “ठिईए चउट्ठाणवडिए' स्थित्या चतुःस्थानपतितो भवति, 'वण्णाइ अट्ठफासपज्जवेहि य छट्ठाणवडिए' वर्णादिभिरष्टस्पर्शपर्यवैश्च पट्स्थानपतितो भवति, 'अजहण्णमणुक्कोसपएसियाणं भंते ! खंधाणं केवइया पज्जवा पण्णत्ता' अजघन्यानुत्कृष्ट प्रदेशीकानां भदन्त ! स्कन्धानां कियन्तः पर्यवाः प्रज्ञप्ताः ? भगवान् आह-गोयमा !' हे गौतम ! 'अणंता पजवा पण्णत्ता' अजघन्यानुत्कृष्टप्रदेशिकानां स्कन्धानामनन्ताः पर्यवाः प्रज्ञप्ताः ? गौतमः पृच्छति-से केणटेणं भंते ! एवं वुच्चइ-'अजहण्णमणुकोसपएसियाणं खंधाणं अणंता पज्जवा पण्णत्ता ?' स्कंधों के अनन्त पर्याय कहे हैं ?
भगवन्-हे गौतम ! उत्कृष्ट प्रदेशी एक दूसरे उत्कृष्टप्रदेशी स्कंध से द्रव्य को अपेक्षा तुल्य होता है, प्रदेशों अपेक्षा भी तुल्य होता है। अवगाहना की अपेक्षा से चतुःस्थानपतित होता है, स्थिति की अपेक्षा से भी चतुःस्थानपतित होता है, वर्णादि से तथा आठ स्पर्श के पायों से षट्स्थानपतित होता है.
गौतम-अजघन्य अनुत्कृष्टप्रदेशी स्कंधों के कितने पर्याय हैं ? भगवन्-हे गौतम ! अनन्त पर्याय हैं।
गौतम-हे भगवन् ! किस कारण से ऐसा कहा है कि अजघन्य પ્રદેશી સ્કન્ધના અનન્ત પર્યાય કહ્યા છે?
શ્રી ભગવાન–હે ગૌતમ ! ઉત્કૃષ્ટ પ્રદેશી એક સ્કન્ધ બીજા ઉત્કૃષ્ટ પ્રદેશી સ્કન્ધથી દ્રવ્યની અપેક્ષાએ તુલ્ય હોય છે. પ્રદેશની અપેક્ષાએ પણ તુલ્ય થાય છે. અવગાહનાની અપેક્ષાએ ચતુઃસ્થાન પતિત થાય છે. સ્થિતિની અપેક્ષાએ પણ ચતુઃસ્થાન પતિત થાય છે. વર્ણાદિથી તથા આઠ સ્પર્શના પર્યાયેથી ષસ્થાન પતિત થાય છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવદ્ ! અજઘન્ય–અનુત્કૃષ્ટ પ્રદેશી સ્કન્ધોના કેટલા પર્યાય કહ્યા છે?
શ્રી ભગવાન –હે ગૌતમ! અનન્ત પર્યાય કહ્યા છે. શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવદ્ શા કારણે એમ કહ્યું છે કે અજઘન્ય
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૨
