________________
प्रमेयबोधिनी टीका प्र. पद १ सू. ३६ समेदमनुष्य स्वरूपनिरूपणम्
४३३
मविष्कम्भाः, सप्तनवत्यधिकाष्टादशयोजनशतपरिक्षेपाः यथोक्तप्रमाणपद्मव रवेदिकावनखण्डमण्डितपरिसराः जम्बूद्वीपवेदिकातः पयोजनशतप्रमाणान्तरा अश्वमुख- हस्ति मुख - सिंहमुख- व्याघ्रमुखनामानश्वत्वारो द्वीपाः सन्ति ।
एतेषामपि अश्वमुखादीनां चतुणी द्वीपानां परतो यथाक्रमं क्रममनतिक्रम्य इस्यर्थः पूर्वोत्तरा दिविदिक्षु प्रत्येकं सप्तसप्त योजनशतानि अतिक्रम्य सप्तयोजन - शतायामविष्कम्भास्त्रयोदशाधिक द्वाविंशति योजनशतपरिधयः पूर्वोक्तप्रमाणपत्र वर वेदिकावनखण्डसमवगूढा जम्बूद्वीपवेदिकातः सप्त योजनशतप्रमाणान्तरा अश्वकर्ण - हरिकर्ण-अकर्ण - कर्णप्रावरण नामान चत्वारो रमणीयाः द्वीपाः सन्ति, तदनन्तरम् एतेषामश्वकर्णादीनां चतुर्णां द्वीपानां परतो यथाक्रमं पूर्वोत्तरादि वाले तथा अठारह सौ सत्तानवे योजन की परिधि वाले, यथोक्त प्रमाण चाली पद्मवर वेदिका एवं वनखण्ड से मण्डित, जम्बूद्वीप की वेदिका से छह सौ योजन के अन्तर वाले चार द्वीप हैं । उनके नाम हैं - अश्वमुख, हस्तिमुख, सिंहमुख और व्याघ्रमुख ।
इन अश्वमुख आदि द्वीपों के आगे, क्रमानुसार पूर्वोक्त आदि विदिशाओं में, सात-सात सौ योजन आगे जाने पर, सात-सात सौ योजन लम्बाई-चौडाई वाले, वाईस सौ तेरह योजन की परिधि वाले, तथा पूर्व कथित परिमाण वाली पद्मवरवेदिका एवं वनखण्ड से मण्डित जम्बूद्वीप की वेदिका से सात सौ योजन प्रमाण अन्तर वाले अश्वकर्ण, हरिकर्ण, अकर्ण और कर्णप्रावरण नामक चार द्वीप हैं ।
इन अश्वकर्ण आदि चारों द्वीपों के आगे क्रमशः पूर्वोत्तर आदि विदिशाओं में, आठ-आठ सौ योजन आगे जाने पर चार द्वीप और પરિધિવાળી થાક્ત પ્રમાણવાળી પદ્મવર વેદિકા અને વનખાંડથી સુોભિત. જમ્મૂદ્રીપની વેદિકાથી છસે યાજનના અંતરવાળા ચાર દ્વીપો છે. તેના નામ आ प्रमाणे हे अश्श्रभु, हस्तिगुण, सिंहभु, अने वाघभुख,
આ અશ્ચમુખ વિગેરે દ્વીપોની આગળ ક્રમાનુસાર પૂર્વોત્તર વિગેરે વિદિશાઓમાં સાતસેા-સાતસે યાજન આગળ જતા સાતમા સાતસે ચેાજનની લંબાઇ પહેાળાઈ વાળા ૨૨૧૩ ખાવીસ સે તેર ચેાજનની પરિધિવાળી તથા પૂર્વોક્ત પ્રમાણવાળી પદ્મવર વેદિકા અને વનખંડથી સુશેભિત જમ્મૂદ્રીપની વેદિકાથી સાતસો યાજન પ્રમાણના અન્તરવાળા અશ્વક. હરિક, અક અને કર્ણ પ્રાવરણ નામના ચાર દ્વીપ છે.
આ અશ્વક આદિ ચારે દ્વીપાની આગળ ક્રમે કરીને પૂર્વોત્તર આફ્રિ વિદિશાઓમાં આઠસા આસા યેાજન આગળ જવાથી ચાર ઢીા ખીજા છે.
प्र० ५५
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૧
