________________
१४६४
जीवाभिगमसूत्रे भवति । 'मणपज्जव०' मनःपर्यवज्ञानिनश्चाऽन्तर्मुहूर्त जघन्येनोत्कर्षेणानन्तं कालं यावदपार्धं पुद्गलपरावर्त देशोनं यावत् । 'केवलनाणिणो नत्थि अन्तरं' केवलज्ञानि नोऽन्तरं नास्ति साद्यपर्यवसितत्वात् । 'अन्नाणिस्स.' अज्ञानिनस्तु त्रेधाभिन्नस्य मध्येऽनाद्यपर्यवसितस्य नास्त्यन्तरम् अपर्यवसितत्वात् १ अनादि सपर्यवसितस्यापि नास्त्यन्तरम् भूयस्तद्भावाऽयोगात् २ पुनरज्ञानित्वं भवत्सादि सपर्यवसितं सुयनाणिणो अंतरं' इसी तरह से श्रुतज्ञानी श्रुतज्ञान के छूट जाने पर पुनः उसे इतने जघन्य काल के बाद और उत्कृष्ट काल के बाद पुन: प्राप्त कर लेता है ऐसा जानना चाहिये 'मण पज्जव०' मनः पर्यवज्ञान छूट जाने के बाद-पुनः यदि मनः पर्यवज्ञान प्राप्त करे तो उसे उसकी पुन: प्राप्ति करने में जघन्य से एक अन्तर्मुहूर्त का अन्तर पडता है और उत्कृष्ट से अनन्तकाल का अन्तर पडता है-इसमें कुछ अर्धपुद्गल परावर्त काल समाप्त हो जाता है । यह कथन ऋजुमति मनः पर्याय ज्ञान की अपेक्षा से कहा गया जानना चाहिये क्योंकि विपुलमति मनः पर्ययज्ञान का प्रतिपात नहीं होता है । 'केवलनाणिणो नथि अंतरं' केवलज्ञान वाले के अन्तर नहीं होता है क्योंकि इसकी स्थिति सादि अपर्यवसित कही गई है इसलिये एक बार इस की प्राप्ति हो जाने पर इसका छूटना नहीं होता है अतः अन्तर का निषेध किया गया है । 'अन्नाणिस्स०' अज्ञानी जीव के विषय में तीन विकल्प हैं-एक अनादि अपर्यवसित अज्ञानी, एक अनादि सपએજ પ્રમાણે શ્રુતજ્ઞાની શ્રુતજ્ઞાન છૂટિ ગયા પછી ફરીથી તેને આટલા જઘન્ય કાળ પછી અને ઉત્કૃષ્ટ કાળ સમાપ્ત થયા પછી ફરીથી તે પ્રાપ્ત કરીલે છે. तम सभा 'मणपज्जवणाणी' भन: ५वज्ञानी मन:५वज्ञान छूट गया પછી ફરીથી તે જે મનઃ પર્યવજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરે તે તેને તેની ફરીથી પ્રાપ્તિ કરવામાં જઘન્યથી એક અંતર્મુહૂતનું અંતર થાય છે. અને ઉત્કૃષ્ટથી અનંત કાળનું અંતર થાય છે. તેમાં કંઈક કમ અર્ધપુદ્ગલ પરાવર્ત કાળ સમાપ્ત થઈ જાય છે. આ કથન ાજુમતિ મનઃ પર્યાવજ્ઞાનની અપેક્ષાથી કહેવામાં આવેલ છે તેમ સમજવું કેમકે–વિપુલમતિના મન:પર્યવજ્ઞાનને પ્રતિપાત થત नथी. 'केवलनाणिणो नत्थि अंतरं' ज्ञान पणाने मत२ डातु नथी. भो તેઓની સ્થિતિ સાદિ અપર્યવસિત કહેવામાં આવેલ છે. તેથી એકવાર તેની પ્રાપ્તિ થયા પછી તે છૂટતું નથી તેથી તેના અંતરને નિષેધ કરવામાં આવેલ छ. 'अन्नाणिस्स०' २मज्ञानी वन समयमा १ वि४८पो छे. मे मनाहि અપર્યવસિત અજ્ઞાની, બીજા અનાદિ સપર્યાવસિત અજ્ઞાની અને ત્રીજા સાદિ
જીવાભિગમસૂત્ર
