________________
८२६
___ जीवाभिगमसूत्रे भवतिरोभावमात्रम्, यथा फणिन उत्फणत्वविफणत्वे तस्मात्सर्व वस्तु नित्यमिति । एवं च द्रव्यार्थिकमतचिन्तायां भवति संशयः किं घटादिवदद्रव्यार्थत या शाश्वती अथवा सकलकालमेवं रूपा ? इति, ततस्तादृशसंशयनिराकरणाय तस्याः स्थिति विषये भगवन्त भूयः पृच्छति गौतमः, 'पउमवर वेइयाणं भंते' पद्मवरवेदिका खलु भदन्त ! 'कालओ केवच्चिरं होई' कालतः कियन्तं कालं यावदेवं रूपा भवति-अवतिष्ठते ! इति प्रश्नः, भगवानाह-'गोयमा' इत्यादि. 'गोयमा' हे गौतम ! ‘ण कया वि णासी' न कदापि नासीद-भूतकाले सर्वदैव आसीत् अनादित्वात् 'ण कया वि णत्थि' न कदापि न भवति सर्वदैव वर्तमानकाले भवति सर्वदेव भावात 'ण कया विण भविस्सई' न कदापि न भविष्यति किन्तु भविष्यत्कालेऽपि सर्वदैव भविष्यति अपर्यवसितत्वात् तदेव कालत्रयचिन्तायां में जो उत्पाद विनाश प्रतीत होते है। वे आविर्भावतिरोभावरूप ही है। जैसा उत्पाद विनाशरूप आविर्भावतिरोभाव सर्पका उत्फण और विफण अवस्था में प्रतीत होता है अतः यही सिद्धान्त ठीक है। कि समस्त वस्तुएं नित्य है । इस तरह से द्रव्यार्थिक नय की इस मान्यता में ऐंसा संशय होता है कि घटादिकी तरह यह पद्मवरवेदिका शाश्वती है ? अथवा सकलकाल में यह इसीरूप से रहने के कारण शाश्वती है ? इस प्रकार के संशय होने पर श्रीगौतमस्वामीने प्रभुश्री से ऐंसा पूछा है 'पउमवरवेइयाणं भंते !कालओ केवच्चिरं होइ' हे भदन्त ! पदूमवरवेदिका कालकी अपेक्षा कबतक इस रूप में रहती है ? इसके उत्तर में प्रभुश्री कहते है। 'गोयमा'! ण कया विणासी ण कया वि णस्थि णकयावि ण भविस्सई' हे गौतम ! यह पदूमवरवेदिका पूर्व में नहीं थी દેખાય છે તે આવિર્ભાવ તિભાવ રૂપજ છે. જેમ ઉત્પાદ અને વિનાશ રૂપ આવિર્ભાવ તિભાવ સર્પને ઉત્પણ -ફણા ફેલાવે ત્યારે અને વિફણ ફણ સંકેચીલે ત્યારે પ્રતીત થાય છે, જેથી એજ સિદ્ધાંત ખબર છે કે સઘળી વસ્તુઓ નિત્ય છે. આ પ્રમાણે દ્રવ્યાર્થિક નયની આ માન્યતામાં એ સંદેહ થાય છે કે ઘટાદિની જેમ આ પદુમવર વેદિકા શાશ્વતી છે? અથવા સર્વદા સકળ કાળમાં એ એજ રૂપે રહેવાના કારણે શાશ્વતી છે ? આ રીતને સંદેહ थवाथी श्रीगौतमस्वामी प्रभुश्री२ मा प्रभाश्ना प्रश्न पूछे छे 'पउमवर वेइया णं भंते ! कालओ केवच्चिर होई' हे भगवन् प६१२ all अनी અપેક્ષાએ ક્યાં સુધી આ પ્રમાણેની રહે છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુશ્રી श्रीगौतमस्वामी ४ छ 'गोयमा ! ण कयावि णासी ण कयावि णत्थि ण कयावि ण भविस्सइ' हे गौतम ! मा पदम१२ पडेसान ती तम नथी.
જીવાભિગમસૂત્ર
