________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र.३ उ.३सू.२८ स्वस्तिकादि विमाननिरूपणम् ___४४५ चंडाइगईहि। चंडादिगतिभिः स्वक्रमैः-स्वविक्रमैः स्वपरिभ्रमणचक्रः 'जंति छम्मास' पण्मासान यावत् यान्ति गच्छन्ति 'तहवि य न जंति पारं केसिंचि सुराविमाणाणं' तथापि च सुरा देवाः केषाश्चिद् विमानानां विजयादीनां तु पारं न यान्तीति संग्रहगाथा चतुष्टयस्य संक्षेपार्थः । सू० २८॥
तृतीय प्रतिपत्तौ तिर्यग्योनिकाभिधः प्रथमोद्देशकः समाप्तः। कथितः प्रथमोद्देशकः इदानी द्वितीयोद्देशकस्यावसरः तत्रेदं प्रथम सूत्रम्, 'कइविहाणं भंते' इत्यादि
मूलम्-कइविहा गं भंते ! संसारसमापन्नगा जीवा पन्नत्ता? गोयमा! छविहा पन्नत्ता, तं जहा पुढवीकाइया जाव तसकाइया । से किं तं पुढवीकाइया पुढवीकाइया दुविहा पन्नत्ता तं जहा-सुहुमपुढवीकाइया बादरपुढवीकाइया। से किं तं सुहमपुढवीकाइया? सुहुमपुढवीकाइया दुविहा पन्नत्ता तं जहापजत्तगा य अपज्जत्तगा य से त सुहुमपुढवीकाइया। से किं तं चाहिये। एवं उसी सूर्यादयास्त क्षेत्र को सात से गुना करने पर जो फल आता है वह कामादि विमान श्रेणि प्रकरण में एक देव का विक्रम कहना चाहिये। तथा उसी तरह सूर्यादयास्त क्षेत्र को नौ से गुणने पर जो फल आता है वह विजयादि विमानश्रेणि प्रकरण में एक देव का विक्रम होता है। ये विजयादि विमान सब से बड़े हैं इसलिये स्वस्तिक अचि और काम आदि विमानो में तो वह देव किसी किसी विमान को पार भी कर सकता है किन्तु वह देव विजयादि विमानों में से किसी को भी पार नहीं कर पाता है । यह चार संग्रह गाथाओं का अर्थ होता है ।।सू० २८॥ तृतीय प्रतिपत्ति में तिर्यग्योनिक अधिकार का प्रथम उद्देशक समाप्त સૂર્યાસ્ત ક્ષેત્રને સાતથી ગણવામાં આવે તેનું જે ફળ આવે તે કામ વિગેરે વિમાણ શ્રેણું પ્રકરણમાં એક દેવનું વિક્રમ સમજવું. જોઈએ અને એજ પ્રમાણે સૂર્યોદય અને સૂર્યાસ્ત ક્ષેત્રને નવથી ગુણતાં જે ગુણાકાર આવે તે વિજય વિગેરે વિમાન શ્રેણી પ્રકરણમાં એક દેવનું વિકમ થાય છે. આ વિજય વિગેરે વિમાનો સૌથી મોટા હોય છે. તેથી સ્વસ્તિક, અચિ અને કામ વિગેરે વિમાનોમાં તે તે દેવ કઈ કઈ વિમાનને ઓળંગી પણ શકે છે, પરંતુ તે દેવ વિજય વિગેરે વિમાન પૈકી કઈ પણ વિમાનને ઓળંગી શકતા નથી. આ પ્રમાણે આ ચાર સંગ્રહ ગાથાઓને અર્થ થાય છે. સૂ. ૨૮ | ત્રીજી પ્રતિપત્તીમાં તિર્યોનિક અધિકારનો પહેલે ઉદ્દેશ સમાપ્ત ૩-૪
જીવાભિગમસૂત્ર
