________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र.३ उ.२ सू.१४ नरकावासाना वर्णादि निरूपणम्
____ १९७ मुपादानमिति । एतावति उक्ते भगवति गौतमः प्राह-'भवेएयारूवे सिया' भवेयुरेतावद्रूपाः स्यात्-कदाचित् यथोक्त विशेषणविशिष्टासिपत्रादिरूपाः स्पर्शेनाधिकृता नरकाः किम् ? भगवानाह=णो इणढे समढे' नायमर्थः समर्थ:-उपपन्ना, 'गोयमा' हे गौतम ! 'इमीसे रयणप्पभाए पुढवीए गरगा' एतस्यां रत्नप्रभायां पृथिव्यां नरकाः 'एत्तो अणिहतरा चेव जाव अमणामतरगाव फासेणं पत्नत्ता' इत:-असि पत्रादितोऽपि अनिष्टतरा अकान्ततरा अप्रियतरा अमनोज्ञतरा अमनोऽ मतराश्चैव स्पर्शेन प्रज्ञप्ताः कथिता इति । 'एवं जाव अहे सत्तमाए पुढवीएं' एवं यावदधः सप्तम्यां पृथिव्याम् रत्नप्रभा पृथिवी नरकवदेव शर्कराप्रभा बालुकाप्रभा जनक होता है-इत्यादि रूप से समता दिखाने के लिये नाना प्रकार के इन उपमानभूत पदार्थों का यहां ग्रहण किया है । अतः जब गौतम ने प्रभु से पूछा कि जैसा इन उपमानभूत असिपत्रादिकों का स्पर्श होता है तो क्या ऐसा ही स्पर्श इन नरकों का होता है ? तो इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं 'णो इणहे सम?' यह अर्थ समर्थ नहीं हैं क्योंकि 'गोयमा!' हेगौतम ! 'इमीसे रयणप्पभाए पुढवीए णरगा' इस रत्नप्रभा पृथिवी के नरक 'इतोअणितरा चेव जाव अमणामतरका चेव फासे गं पत्नत्ता' इन असि पत्रादिकों के अग्रभाग से भी अनिष्टतर अकान्ततर अप्रियतर, अमनोमतर, अपने स्पर्श से कहे गये हैं।
एवं जाव अहे सत्तमाए' रत्नप्रभा पृथिवी के नरकों की तरह ही शर्कराप्रभा, बालुकाप्रभा, पङ्कप्रभा, धूमप्रभा, तमःप्रभा और પર્શ દાહજનક હોય છે. ઈત્યાદિ પ્રકારથી સમતા બતાવવા માટે અનેક પ્રકારના આ ઉપમારૂપ બનેલા પદાર્થો અહિયાં ગ્રહણ થયેલ છે. તેથી જ્યારે ગૌતમસ્વામીએ પ્રભુને એવું પૂછયું કે-આ ઉપમા રૂપ અસિપત્ર વિગેરેને જે સ્પર્શ હોય છે, શું એવો જ સ્પર્શ આ નારકાવાસે હોય છે? गौतमस्वामीन मा प्रश्न उत्तरमा प्रभु ४३ छ है-'णो इणट्टे समढे' । थत सशस२ नथी. उभा 'गोयमा'! हे गौतम ! 'इमीसे रयणप्पभाए पुढवीए णरगा' मा २त्नमा पृथ्वीना न२४पासे 'इचों अणिद्वतराचेव जाव अमणाम तराचेव फासे णं पण्णत्ता' मा मसिपत्र विगेरेना माना५श'२ai પણ અત્યંત અનિષ્ટતર અકાંતતર, અપ્રિયતર, અમનમતર, એ તેને સ્પર્શ કહેલ છે.
_ 'एवं जाव अहेसत्तमाए पुढवीए' २त्नमा पृथ्वीना न२पासनी म જ શર્કરા પ્રભા, વાલુકાપ્રભા પંકપ્રભા ધૂમપ્રભા તમ પ્રભા, અને તમસ્તમ:પ્રભા પૃથ્વીના નારકાવાસ પણ અસિપત્ર વિગેરેના સ્પર્શ કરતાં પણ અનિષ્ટ
જીવાભિગમસૂત્ર
