________________
१६२
ज्ञाताधर्मकथासूत्र
पदं, तत्र नीलगुलिका=नीलरंगगुटिका, शुक्रचापयोः = पक्षिशेषयोः पिच्छं, भृङ्गपत्र = भृङ्गः कीटविशेषः 'भिंगोडी' इति प्रसिद्धः तस्य पत्र=पक्षः, सासकः =वीयक नामा नीलवर्णवृक्षविशेषः, नीलोत्पलनिकरः = नीलकमलसमूहः, नवशिरीष कुसुमः = नवशिरीषपुष्पं, नवशाल = नूतनहरितघासः, एतैः समा प्रभा येषां ते तथा तेषु नीलवर्णेष्वित्यर्थः ।
अथ मेघानां श्यामवर्णेपमा वर्ण्यते - "जच्चजण भिंगभेयरिद्वगभमरावलिगलगुलियकज्जलसमप्प भेसु', जात्यञ्जनभृङ्गभेदरिष्टक भ्रम राबलिगवलगुलिककज्जलसमप्रभेषु = तत्र जात्यञ्जनं= सौवीर देशोत्पन्नाञ्जनं 'सूरमा' इति भाषाप्रसिद्धं, भृङ्ग भेदः = भ्रमरविशेषः, यद्वा- विचूर्णिताङ्गारः 'कोलसा' इति प्रसिद्धः, रिष्टकं= श्यामरत्नविशेषः, भ्रमरावलिगः = भ्रमरपंक्तिः, गवल्गुलिकाः = महिष शङ्ग सारभागः, कज्जलं = प्रसिद्धं, ततुल्यमभा येषां ते तथा तेषु कृष्णव र्णेष्वित्यर्थः, एवं नानाविधवर्णयुक्तेषु मेघेषु तथा फुरंतविज्जतसगजिएस' स्फुरद्विद्युत्स गर्जितेषु स्फुरन्त्यो विद्युतः येषु ते तथा, ते च सगर्जिताचेति कर्मधारयस्तेषु । 'वायवसविउल गगणचवलपरिसकिरेस' बातवशविपुल गगनचपलशुक- तोता चाप-नीलकंठ इन दोनों पक्षियों के पंख मृग - भिंगोडी के पांख, सासक वीक नामका वृक्ष कि जिसका वर्ण पीला होता है, नीलोत्पल निकर - नीलेकमलों का समूह, नवशिरीष कुसुम नवीन शिरीष वृक्ष का पुष्प नवशाल - नवीन हरीघास इनके समान जिनकी प्रभा नीलवर्ण की है (जच्चजण भिंग भेयरिगभमराव लिंगवलगुलियकज्जलसमप्प मेसु) जात्यंजन- सौवीर देश में उत्पन्न हुआ कज्जल-सुरमा मृगभेद भ्रमर विशेष अथवा - चूर २ हुआ अंगार कोलसा, - रिष्टक- श्यामरत्न, भ्रमरावलि - भ्रमरों की पंक्ति, गवलगुलिका - भैस के सींग का सार भाग और कज्जल - काजल - इनके समान जिनकी प्रभा श्यमवर्ण की है, (फुरंत विज्जुतसगज्जिएस) તથા ભૃગ (એક પક્ષી વિશેષ) ની પાંખા, સાસક અને વીયક નામના વૃક્ષા–કે જેના રંગ પીળા હાય છે, જેવી તેમજ નીલકમળાના સમૂહ, નવા શિરીષના પુષ્પ. નવા લીલા घास देवी ने भेघानी अंति नीसवणुनी छे. (जच्चजण भिंगभेयरिग १मरावलि गवल गुलियकज्जलसमध्यमेसु) (अणा वाहणनु वार्युन छे) अत्यंन्न, सौवीर દેશમાં ઉત્પન્ન કાજળ, સુરમા ભંગભેદ (ભમરાની એક જાત વિશેષ) ભૂકા થયેલા अससा; रिष्टम्-श्याम-रत्न, ब्रभशेवति-लभरायोनी पहुंती, गवस, गुसिअ - लेसना શિંગડાના સાર ભાગ અને મેશના જેવી જે મેઘની પ્રભા શ્યામ રંગની છે, (फुरत विज्जुतसगजिएसु) જે મેઘામાં વીજળી ઝમકી રહી છે જે ગરજી રહ્યા છે.
શ્રી જ્ઞાતાધર્મ કથાંગ સૂત્ર ઃ ૦૧
