________________
प्रमेयचन्द्रिका रीका श०२४ उ.१२ सू०३ द्वीन्द्रियेभ्यः पृ. नामुत्पत्तिनिरूपणम् ७३ पृथिवीकायिकेपूत्पन्नो भवेत् यदि औधिको द्वीन्द्रिय जीवः उत्कृष्ट कालस्थितिकपृथिवीकयिकेपुत्पधेत तदा-'एस चे बेइंदियस्स लद्धी' एपेव द्वीन्द्रियस्य लब्धिःएपैव-अनन्तरपूर्वोक्तैव लब्धिः-वक्तव्यता बाच्या, तृतीयामेऽपि पूर्वोक्तमेव सर्व वक्तव्यम्, केवलं पूर्वापेक्षया यद्वैलक्षण्यं तदाह-'णवरं भवादेसेणं जहन्नेणं दो भवग्गहणाई' नवरम् केवलं कायसंवेधे वैलक्षण्यमस्ति यद् भवादेशेन भवापेक्षया जघन्येन द्वे भवग्रहणे, 'उक्कोसेणं अट्ठभागहणाई' उत्कर्षेणाऽष्ट भवग्रहणानि द्वीन्द्रियजीवानाम् उत्कर्षतोऽष्ट भवग्रहणानि भवन्ति एकपक्षस्योत्कृष्टस्थितिकत्वात् 'कालादेसेणं जहन्नेणं बावीसं वाससहस्साई अतोमुहुत्तभब्भहियाइ' कालाहो जाता है तो वहां पर भी 'एस चेव वेइंदिधस्त लद्धो' यही पूर्वोक्त प्रथम गम सम्बन्धी द्वीन्द्रिय के प्रथमगम की वक्तव्यता कहनी चाहिये, परन्तु इस तृतीय गम की वक्तव्यता में जो प्रथम गम की अपेक्षा अन्तर है उसे सूत्रकार 'गवरं भवादेसेणं जहन्नेणं दो भवग्गणाई' इस सूत्र द्वारा प्रकट करते हैं-इसमें उन्होंने ऐसा कहा है कि यहां केवल कायसंवेध में भिन्नता है, क्योंकि यहां वीन्द्रिय के तृतीयगम में कायसंबंध जघन्य से भव की अपेक्षा दो भवों को ग्रहण करने रूप
और उत्कृष्ट से आठ भवों को ग्रहण करने रूप है । क्योंकि इस गम में एक पक्ष में उत्कृष्ट स्थितिकता है, इसलिये द्वीन्द्रिय जीवों के उत्कृष्ट से परस्पर आठ भवग्रहण होते हैं। ‘कालादेसेणं जहन्नेणं बावीसं वाससहस्साईअंतोमुत्तमभहियाई तथा काल की अपेक्षा वह कायसंबंध भामा ५न्न थाय छ, त त समधमा ५५ 'एस चेव बेइंदियस्स लद्धी' આ પહેલા કહેલ ગામના બે ઈદ્રિવાળા જીવના પહેલા ગમનું કથન કહેવું જોઈએ પરંતુ આ ત્રીજા ગમના કથનમાં પહેલા ગમ કરતાં જે અંતર–જુદા ५२ छ, त मता। सूत्रा२ ‘णवर भवादेसेणं जहण्णेणं दो भवग्गहणाइ' मा સૂત્ર દ્વારા પ્રગટ કરે છે. આ સૂત્રથી તેઓએ એ સમજાવ્યું છે કે અહિયાં ફક્ત કાયસંવેધમાં જુદાપણું છે. કેમ કે અહિયાં બે ઇંદ્રિયેના ત્રીજા ગમમાં કાયસંવેધ જઘયથી ભવની અપેક્ષાએ બે ભને ગ્રહણ કરવા રૂપ અને ઉત્કૃષ્ટથી આઠ ભને ગ્રહણ કરવા રૂપ છે. કેમકે- આ ગામમાં એક પક્ષમાં ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ પણ છે. તેથી બે ઈદ્રિયવાળા જીના ઉત્કૃષ્ટથી આઠ ભવ ७५ हाय छे. 'कालादेसेणं जहणेणं बावीसं वाससहस्साई तोमुहुत्तमम्भहि.
શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૧૫
