________________
भगवती सूत्रे
G
ओघादेशेन स्यात् कदाचित् कृतयुग्मरूपाः यावत् स्यात् कदाचित् कल्योजरूपाः शरीरविशिष्टस्यैवाऽऽत्मनो ग्रहणं भवतीति । शरीरवर्णापेक्षया पर्यायाणां कदाचितचतूरूपत्वं भवतीति । 'विहाणादे से गं कडजुम्मा बि, जाव-कलिओगा वि' विधानादेशेन शरीरम देशापेक्षया वर्णपर्यायाः कृतयुग्मरूपा अपि भवन्ति यावत्- कल्योजरूपा अपि भवन्तीति भावः । एवं जाव- वेमाणिया एवं यावद् - इ-वैमानिकाः, एवम् - जीवसामान्यवदेव नारकादारभ्य वैमानिकान्तजीव सम्बन्धिकालवर्णपर्याय :- अमूर्त जीवम देशापेक्षया ओघादेश - विधानादेशापेक्षाभ्यां न कृतयुग्माः यावत्-नो कल्यो जरूपा भवन्ति । किन्तु शरीरविशिष्टस्यैव संग्रहात्-शरीरमदेशापेक्षया - ओघादेशेन कदाचित् - कृतयुग्मा अपि भवन्ति यात्रत् कल्योजरूपा अपि भवन्ति । विधानादेशेन तु - कृतयुग्मा अपि यावत्- कल्योजरूपा अपि भवन्तीति शरीरप्रदेशों की अपेक्षा से वे सामान्यरूप से कदाचित् कृतयुग्मरूप भी हैं यावत् कदाचित् कल्योजरूप भी हैं। इस प्रकार के विचार में शरीरविशिष्ट ही आत्मा का ग्रहण होता है । अतः शरीर वर्ण की अपेक्षा से पर्यायों में कदाचित् चतूरूपता होती है । 'विहाणादेसेणं कडजुम्मा वि जाव कलिओगा वि' विधानादेश से भिन्नरूप से शरीरप्रदेशों की अपेक्षा लेकर वर्णपर्यायों में कृतयुग्मरूपता भी होती है यावत् करपोज रूपता भी होती है 'एवं जाव वेमाणिया' जीव सामान्य के जैसा ही नारक से लेकर वैमानिकान्त जीव सम्बन्धी कालवर्णपर्याय अमूर्त जीवप्रदेशों की अपेक्षा से सामान्य विशेष को लेकर भी न कृतयुग्मरूप हैं और यावत् न कल्यरूप ही हैं । किन्तु शरीरप्रदेशों की अपेक्षा से जब शरीरविशिष्ट जीव का ग्रहण होता है तब उस विचार से सामान्य
७८२
અપેક્ષાથી તે સામાન્યપણાથી કોઈવાર કૃતયુગ્મ રૂપ પણ છે, યાવત કેાઈવાર કન્યેાજ રૂપ પણ છે, આ પ્રમાણેના વિચારમાં શરીર વિશેષ આત્માનુ જ ગ્રહણ થાય છે. તેથી શરીર, વર્ણની અપેક્ષાથી પર્યાયામાં કોઇવાર ચારે પ્રકાર या होय छे, 'विहाणादेखेणं कडजुम्मा वि जाव कलिओगा वि' विधानाद्देशथी ભિન્નપણાથી શરીર પ્રદેશેાની અપેક્ષાથી વણુ પર્યાયેાથી મૃતયુગ્મપણું હોય છે. થાવત્ मुब्यो ३५ यागु होय छे. 'एवं जाव वेमाणिया ' सामान्य કથન પ્રમાણે નારકાથી આરંભીને વૈમાનિક સુધીના જીવેા સબંધી કૃષ્ણવર્ણ પર્યાય અમૂર્ત જીવપ્રદેશાની અપેક્ષાથી સામાન્ય વિશેષને લઇને પણ કૃતયુગ્મ રૂપ નથી. અને યાત્રતૂ લ્યેાજ રૂપ પણ નથી. પરંતુ શરીર પ્રદેશેાની અપે સાથી જ્યારે શરીરવાળા જીવનું ગ્રહુણ થાય છે. ત્યારે તે વિચારથી સામાન્ય અને વિશેષ જીવની અપેક્ષાથી તેઓ કૃતયુગ્મરૂપ પણ હોય છે. અને યાવત્
જીવના
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૫
